فرصت‌ها و چالش های پیش روی کاربرد هوش مصنوعی دردادرسی های حقوقی از منظر حقوق بین الملل و حقوق داخلی

حق بر استفاده از فناوری‌های نوین همواره یکی از حقوق اساسی بشر قلمداد شده است و اسناد حقوقی بشری متعدد بر این مهم صحه گذاشته‌اند. از جمله این فناوری‌ها، فناوری هوش مصنوعی است. هوش مصنوعی یکی از مقوله‌‌های مرتبط با علوم کامپیوتر است که می‌‌تواند تحولات بسیار گسترده‌ای در ارتباط با فناوری اطلاعات پدید آورد# چرا که دارای رفتارهایی اعم از استدلال، تصمیم‌گیری منطقی، تفکر و یادگیری است. عرصه حقوق و به طور خاص حوزه دادرسی و قضاوت نیز با تردید و طمانینه در حال تاثیرپذیری از این فناوری است. خیلی از افراد هنوز هم با شنیدن واژه هوش مصنوعی به ربات‌ها فکر می‌کنند و تصور می‌کنند که منظور از هوش مصنوعی همان ربات‌های بی‌احساسی هستند که برای انجام راحت‌تر کارها طراحی شده‌اند و در آینده، جای انسان‌ها را می‌گیرند. امروزه هوش مصنوعی در اکثر جنبه‌های زندگی بشر اثرگذار است. یکی از این جنبه‌ها، استفاده از هوش مصنوعی به عنوان مشاور در رسیدگی‌های قضایی است. سرعت و دقت هوش مصنوعی ضمن حذف اطاله دادرسی، آسیب‌های ناشی از خطای انسانی در فرآیند دادرسی را به حداقل می‌رساند اما در کنار این مزایا، طبع خاموش هوش مصنوعی و حجم بالای داده‌ها باعث شده است تا هوش مصنوعی از شفافیت کافی در عملکرد خود برخوردار نباشد. مقاله حاضر به این پرسش اصلی پاسخ می‌دهد که آیا می‌توان از هوش مصنوعی در دادرسی‌های حقوقی استفاده کرد؟ این چالش در حقوق ایران که متاثر از قواعد فقهی است دو چندان می‌شود. در این مقاله با روش توصیفی#تحلیلی صورت‌های بکارگیری هوش مصنوعی در فرآیند دادرسی قضایی و اصول و بایسته‌های آن بررسی شده است.