بررسی عناصر داستانی در شاهنامه فردوسی (مورد مطالعه: داستان سیاوش)

ادبیات داستانی در معنای جامع به هر روایتی که خصلتی ساختگی و ابداعی آن بر جنبه‌ی تاریخی و واقعی اش غلبه کند اطلاق می شود و حماسه‌‌ها که مانند پاره‌ای از وجود و تفکر آدمی است، هرچند در هر ملتی به گونه‌ای متفاوت تجلی می‌یابد؛ اما در وجه روایی با هم اشتراک دارد. حماسه شرح احوال پیروزی ها، شکست‌ها و ناکامی‌ها و دلاوری‌های یک ملت است. شاهنامه، اثر منظوم حکیم ابوالقاسم فردوسی، یکی از نمونه‌های بارز داستان نویسی است که از سه بخش اسطوره، حماسی و تاریخی تشکیل شده است. داستان سیاوش یکی از داستانهای بخش حماسی شاهنامه فردوسی است. با توجه به این پرسش که آیا می توان داستان سیاوش را با عناصر داستانی امروزی در عصر حاضر مورد مطالعه قرار داد؟ باید گفت که داستان سیاوش برای بررسی عناصر داستان مناسب می باشد. در این پژوهش با عنایت به مهمترین عناصر داستانی اعم از (پیرنگ، شخصیت و شخصیت پردازی، حقیقت مانندی، زاویه دید، موضوع، درونمایه، صحنه و صحنه پردازی، فضا و رنگ و لحن و گفت و گو) داستان سیاوش مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و با عناصر داستانی امروزی مورد تطابق قرار گرفت. در نتیجه مشخص شد که از لحاظ شخصیت داستان سیاوش دارای چند شخصیت اصلی و چندین شخصیت فردی است در شخصیت پردازی از آنان به عنوان شخصیت‌های مثبت یا منفی یاد شده است. از نظر حقیقت مانندی با وجودی که داستان حماسی است و ویژگی آثار اساطیری و حماسی، اغراق غلو و مبالغه است و همه اینها سبب می شود، داستان از حقیقت مانندی دور شود؛ با این حال، داستان سیاوش داستانی باور پذیر است. این داستان برخورد خوبی با بدی است و موضوع اصلی داستان سیاوش حول محور انسانیت و خصوصیت نیک انسانی است. در داستان سیاوش پیرنگ از نوع پیرنگ بسته است؛زیرا، این داستان از کیفیت پیچیده و تو در تو برخوردار است.