آیین دادرسی کیفری در تاریخ بیهقی: دیوانها و روند رسیدگی

یکی از مواردی که اخیرا بسیار توجه پژوهشگران را به خود جلب کرده مطالعات میان رشته ای است.در پژوهش حاضر ما تاریخ بیهقی را به منظور پیوند «ادبیات» و «حقوق کیفری» برگزیدیم.با تاملی در این اثر درخشان ادب فارسی می توان رگه-هایی از چگونگی نظام کیفری حاکم بر عصر غزنویان را به دست آورد..نتیجه ی به دست آمده آن بود که بخش هایی از تشکیلات اداری غزنویان که به نوعی با نظام قضایی هم در ارتباط بودند شامل این موارد می شد: دیوان وزارت، عرض، رسالت، مظالم، اشراف، استیفا و قضا.آیین دادرسی کیفری با توجه به موارد ذکر شده در تاریخ بیهقی از مراحل ثابتی پیروی نمی کند.تنها دادگاهی که بیهقی به صراحت از آن در کتاب خود نام برده «مظالم» است که در آن پادشاه یا جانشین او به رسیدگی به شکایات مردم می پرداختند.گاهی اختلافات شخصی و کینه توزی ها باعث برخوردی نامناسب، خشونت بار (همراه با شکنجه و اکراه) و به دور از ادب با متهم می شد و به این صورت حکمی ناعادلانه نیز در باب وی صادر می گشت. فقط در برخی شرایط خاص به دستور اسلام در این زمینه ها عمل می شدو .به طور کلی آیین دادرسی کیفری پیروی چندانی از شرع ندارد و بیشتر رسیدگی ها عرفی است.