بررسی چهرۀ اوکتای قاآن در تاریخ جهان‌گشای

عطاملک جوینی (681-623 ه.ق) در تاریخ جهان‌گشای به طور مفصّل اطلاعاتی موثّق راجع به آداب و رسوم مغولان، قدرت‌گیری و حکمرانی آن‌ها بیان کرده است. این مسئله که او خود در خدمت امرای مغول بوده و از نزدیک وقایع مهّم تاریخی را مشاهده کرده است به اهمّیت تاریخ جهان‌گشای می‌افزاید و می‌توان آن را منبعی دست اوّل برای آگاهی از تاریخ مغولان در نظر گرفت. با مطالعۀ این تاریخ می‌توان ضمن توصیف‌های عطاملک جوینی از حکمرانان نسبت به شخصیّت‌های تاریخی و سیاست‌های آنان نیز آگاهی پیدا کرد. هدف این مقاله این است که با پی گرفتن توصیفات و توضیحات عطاملک جوینی تصویر اوکتای قاآن، فرزند و جانشین چنگیزخان، ترسیم شود برای رسیدن به این هدف همۀ گزاره‌های مربوط به اوکتای قاآن از تاریخ جهان‌گشای استخراج شده است و به صورت موضوعی دسته بندی شده است. اهمّیت این بررسی در این است که سیمای این خان مغول آن‌طور که در تاریخ جهان‌گشای نقش بسته شده است نشان داده می‌شود و این بررسی به روشن‌تر شدن ویژگی‌ها، سیاست‌ها و دورۀ حکومت او در ایران می‌انجامد.