گذری بر دوران مغول با نگاه به ادبیات فارسی

وقتی در سده‌ی هفتم هجری قمری، مغولان به سرکردگی چنگیزخان به سرزمینهای ایرانِ تاریخی حمله‌ور شدند و از کشته پُشته ساختند و ویرانیهای بسیاری به بار آوردند، ایرانِ بزرگ سرزمینی آباد بود و به ویژه خراسان با همه‌ی اختلافات و نزاعهای فرقه‌ای و درونی‌اش از رونق علمی و ادبی بسیاری برخوردار بود. در مدارس علمی بلخ و بخارا و نیشابور و توس و خیوه و خوارزم طالبان دانش سرگرم آموختن بودند و شعرو حکمت و به ویژه تصوف بازار گرمی داشت. با آمدن مغولان، روان اجتماعی این سرزمین نیز دستخوش آسیب شد و این همه، در آثار شاعران و نویسندگان و مورخان آن روزگار بازتاب یافت.برخی شاعران اوضاع جامعه را در قصاید و قطعات و غزلهای خود منعکس کردند و بعضی مورخان همچون نویسنده تاریخ جهانگشای، علاوه بر توجیه حضور مغولان و تمجید از آنها، روزگار پریشان مردم و نابسامانیهای فرهنگی و اجتماعی روزگار را به گونه‌ای غیر مستقیم نشان دادند. به هر روی، این دوره‌ی پردرد و رنج از دوره‌های درخشان شعر و نثر فارسی به شمار می‌رود.