شرح و بررسی قصیده ابوذویب هذلی در رثای نُشَیْبَة بن مُحَرِّث

ابوذویب هذلی یکی از شعرای مخضرم است که اسلام را درک کرد و مسلمان شد اما سعادت دیدار چهره ی مبارک پیامبر (ص) را پیدا نکرد. اهمیت فراوان آثار شعرای هذیل و به خصوص ابوذویب، موجب شده است تا آن آثار، مورد توجه راویان و مولفان بزرگی همچون اصمعی و سکّری قرار گیرد. نکته ای که بیانگر اهمیت و جایگاه والای ادبی این قبیله در میان سایر قبایل است این است که عرب های سایر قبایل، فرزندان خود را جهت بهره گیری از لغت و فصاحت لهجه ی هذیل به میان آنان می فرستادند. هرچند ابوذویب به عنوان برترین شاعر قبیله ی هذیل شناخته می شود اما در بسیاری از موارد او متاثر از استاد خود ساعدة بن جویّة است. در سرتاسر دیوان ابوذویب، واژگان پیچده و دشوار به چشم می خورد اما غرابت موجود در آن به گونه ای نیست که مخل فصاحت باشد. از این رو اشعار ابوذویب در فهم مفردات و واژه های نامانوس عربی بسیار مورد استشهاد قرار گرفته است و تک تک ابیات او مورد استشهاد علوم لغت قرار گرفته است. مهمترین مضمون اشعار او، رثاء است تا جایی که او به عنوان شاعر مرثیه سرا شناخته می شود. سه عامل مهم را می توان در مرثیه سرایی ابوذویب دخیل دانست که عبارت اند از: 1- خیانت معشوقه اش ام عمرو. 2- مرگ فرزندانش. 3- مرگ نُشَیبَة دوست صمیمی اش. او در مرثیه های خود به هیچ وجه ضعف و سستی از خود نشان نمی دهد و خود را در برابر مصیبت ها صبور معرفی می کند. سایر مضامین اشعار او عبارت اند از: فخر، وصف و غزل. در این مقاله به بیان وضعیت قبیله هذیل، زندگی نامه ی شاعر، جایگاه شعر او در ادب عربی، مهمترین مضامین اشعار ابوذویب و ترجمه و شرح قصیده او در رثای نُشَیْبَة بن مُحَرِّث پرداخته شده است. در شرح ابیات، به نکات مهم صرفی، نحوی و بلاغی که در فهم ابیات دخیل اند اشاره شده است.