بررسی ابعاد دین داری سعدی شیرازی براساس نظریه ی گلاک و استارک

چالش های هویّتی در دنیای مدرن و کمرنگ شدن مولّفه ی دین داری در این حوزه، موجب شده تا به کارکردهای اجتماعی و فرهنگی دین و اهمیّت آن در هویّت یابی افراد توجه بیش تری شود. لذا پژوهش گران در جامعه شناسی دین کوشیده اند تا شیوه هایی برای عملیاتی کردن دین در زندگی مدرن ارائه نمایند. بدین منظور ابعاد گوناگونی را برای دین مطرح کرده اند. ازجمله ی آن ها، نظریه ی گلاک و استارک است که پنج بُعد 1. اعتقادی، 2. مناسکی، 3. تجربی، 4. فکری و 5. پیامدی را ارائه کرده است. سعدی شاعری اخلاق گراست و دین داری از مهم ترین سرچشمه های اخلاق نزد او و از ابعاد مهم شخصیّتی وی به شمار می رود. با مرور آثار سعدی می توان الگوی گلاک و استارک در حوزه ی دینی را به خوبی در آن ها ملاحظه کرد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که سعدی به توحید، نبوت و معاد معتقد است. همواره در طلب حقیقت بوده و در امر واجبات شریعت و سِیر در طریقت، عمل گراست. وی با معرفت حاصل از تجربه های دینی، به ویژه ایمان به خدا و توجه به لطف و رحمت او، از ترس و ناامیدی دوری می کند. پیامدهای همه ی این جنبه های دین داری، در شخصیّت اخلاق گرا و نصیحت گر او متجلی می شود و او می کوشد تا از همه ی این جنبه ها در جهت تعلیم و تربیّت و اصلاح افراد جامعه و ایجاد صلح و آرامش در روابط انسانی و درنهایت، ساختن جامعه ای آرمانی با حضور انسان کامل استفاده نماید. بنابراین، با بهره گیری از آثار سعدی و اندیشه های او می توان تا حدود زیادی به خودآگاهی اجتماعی و فرهنگی و در مرتبه ی بالاتر، خودآگاهی انسانی دست یافت.