بررسی هژمونی فرهنگی در منتخب آثار داستانی عامه‌پسند دهه نود شمسی

نظریة «مطالعات فرهنگی» در نقد ادبی، کارکردهای صنعت فرهنگ را در متون معاصر تحلیل می‌کند. همین‌جاست که نظریه «هژمونی فرهنگی» شکل می‌گیرد و به برنامه‌ریزی کیفیت تولیدات ادبی می‌پردازد. در دهة نود شمسی که تولیدات ادبی توانست مخاطبان خاص خود را جذب کند، اکثر آثار پرمخاطب، از داستان‌های عامه‌پسند است. طبق اعلام پایگاه‌های اطلاع‌رسانی ناشران ایران، پرفروش‌ترین آثار عامه‌پسند عبارت‌اند از: رمان قهوه سرد آقای نویسنده، پستچی، آب‌نبات هلدار و مجموعه‌داستان ته خیار. این پژوهش با روش توصیفی‌ تحلیلی نشان می‌دهد آثار برشمرده، با بهره‌گیری از تمهیداتی چون پیرنگ خوش‌ساخت، طراحی شخصیت‌های داستانی سرگرم‌کننده و پرکشش، بهره‌گیری از فضای طنز، ایجاد روحیة تقدیرگرایی و تسلیم در برابر جنبه‌های تلخ زندگی و تطبیق و هماهنگی با وضعیت موجود، جامعه را به‌سوی نوعی فضای خوش‌باشی و تساهل سوق می‌دهد و از این راه به کنترل توده‌ها می‌پردازد. بدین ترتیب، ادبیات به ابزاری نرم برای هدایت فکری جامعه تبدیل می‌شود.