بررسی تطبیقی «شعرهای وطنی» معروف رصافی و میرزاده عشقی

«میهن» که معادل عربی آن «وطن» می‎‏باشد، در بسیاری از لغت‏نامه ‏ها از قبیل دهخدا، معین و... به عنوان محل اقامت، محل تولد، زادبوم و ... تعریف شده است. البته این تعریف‏ها کامل نمی‏باشد. مفهوم وطن در حقیقت عبارت است از قلمرو جغرافیایی معینی که مردمانی با پیشینه تاریخی و فرهنگی مشترک و قهرمانان مشترک به عنوان یک ملت در کنار یکدیگر زندگی می‏کنند. وجود این عناصر مشترک سبب احساس وطن دوستی و تعلق خاطر به آن قلمرو میشود. وطن با چنین مفهومی به انسان هویت می‏بخشد از این‏رو زمانی که وطن در معرض خطر قرار گیرد، انسان احساس نا‏امنی می‏کند و برای رفع این مشکل می‏کوشد. در ایران و عراق قرن نوزدهم شاهد خیزش‏های سیاسی و اجتماعی بودیم، در پی آن به شکل‏گیری مضامین جدیدی از قبیل وطن و وطن‏دوستی انجامید. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی «وطنیات» در شعر دو شاعر آزادی معاصر ایرانی و عراقی، میرزاده عشقی و معروف رصافی که صراحت در گفتار و جسارت در بیان عقاید از خصوصیت بارز هردو بوده است، پرداخته است. سعی نموده‌ایم ابتدا با بررسی اوضاع وطنی و سپس بررسی مفهوم وطن ونیز طبقه بندی وطنیات این دو شاعر دیدگاه‏هایشان را در زمینه های مختلف وطنی تحلیل نماییم. نتایج پژوهش حاکی از این است که چون هر دو از اوضاع سیاسی- اجتماعی حاکم بر کشورشان ناخرسند بودند، نارضایتی خود را در قالب شعر برای آگاهی و بیداری مردم از وضعیت اسفبار موجود ابراز داشتند و نسبت به رخدادهای موجود به دفاع از وطن و مردم پرداختند.