مفاهیم، تشابهات و افتراق‌های نظری زیارت، گردشگری مذهبی و گردشگری فرهنگی»

ﮔﺮدﺷﮕﺮی، پدیده‌ای اﺳﺖ ﻛﻬﻦ ﻛﻪ از دﻳﺮﺑﺎز در ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و به‌تدریج در ﻃﻲ ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻊ ﻓﻨﻲ، اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺧﻮد رﺳﻴﺪه اﺳﺖ. این صنعت آمیزه‌ای از فعالیت‌های ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از حمل‌ونقل ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺗﺎ اﻗﺎﻣﺖ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ روﻳﺪادﻫﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ خدمت‌رسانی ﺑﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮان، به‌صورت زنجیره‌ای به‌هم‌پیوسته اﻳﻔﺎی ﻧﻘﺶ می‌کنند. همچنین یکی از مهم‌ترین صنایع درآمدزای حال حاضر دنیا محسوب می‌گردد که از قابلیت‌های آن می‌توان به‌عنوان یکی از راهکارهای اصلی و اساسی برای حل مشکلات ناشی از معضلات بیکاری و رکود اقتصادی در کشورهای مختلف استفاده نمود. موضوع سیاحت و جهانگردی در فرهنگ و تمدن اسلامی با اندیشه و باور مسلمین پیوندی محکم دارد. ازاین‌ رو ضروری است اهمیت صنعت گردشگری مذهبی، در کنار انواع دیگر مانند گردشگری ورزشی، سلامت، بوم-گردشگری و ... در گسترة فرهنگ اسلامی بررسی شود. با توجه به این مطلب در کشورهای اسلامی تمامی گردشگران ورودی به کشورها و بازدیدکنندگان به‌نوعی گردشگر مذهبی محسوب می‌شوند و می‌توان گفت این نوع گردشگر که زائر نامیده می‌شود، نوع غالب است. درنهایت راهکارها و تدابیر لازم از سوی کشورهای مسلمان و همچنین ایران به‌منظور بهره‌گیری از فرصت‌های گردشگری برای افزایش درآمدهای ناشی از صنعت جهانگردی مذهبی، به‌عنوان یکی از بهترین راه‌های خارج شدن از اقتصاد تک‌محصولی نفت بیان می‌شود. کشور ایران به دلیل برخورداری از تمدنی کهن و حضور پیروان ادیان مختلف دارای اماکن مذهبی بسیار متنوعی است و از منظر جاذبه‌های اکو توریسمی و تنوع یونسکو، ازنظر وجود آثار تاریخی و فرهنگی در میان 10 کشور برتر دنیاست. ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﻳﻜﻲ از شاخصه‌های ﻣﻬﻢ ﺗﻮرﻳﺴﻢ در ایران ﻛﻪ ﺳﻬﻢ قابل‌توجهی از فعالیت‌های گردشگری را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص می‌دهد ﺗﻮرﻳﺴﻢ ﻣﺬﻫﺒﻲ یا همان زیارت اﺳﺖ که ﺑﻪ آن به‌ عنوان ﮔﺮدﺷﮕﺮی دﻳﻦ اﺷﺎره می‌شود. لذا در این مقاله سعی شده است ضمن تعریف صنایع گردشگری، نقاط تشابه و نیز تفاوت‌های انواع گردشگری در مقابل گردش زیارتی به اماکن متبرکه مورد بررسی قرار گیرد.