شناسایی فناوری‌های تحول‌آفرین و نوآورانه در کشورهای پیشرفته به منظور تحقق امنیت غذایی دانش‌بنیان

جمعیت کشور در سال 1400 بیش از 84 میلیون نفر برآورد شده است و پیش‌بینی می‌شود که این میزان در سال 1410 به 89 میلیون نفر بالغ شود (مرکز آمار ایران، 1400). یکی از چالش‌های اساسی در بحث امنیت غذایی کشور نحوه تامین پایدار غذای این جمعیت می‌باشد تا در عین تامین غذای کافی و سالم برای جمعیت کشور، میزان وابستگی به واردات محصولات کشاورزی و غذایی به حداقل ممکن کاهش یابد. روش‌های مرسوم تولید محصولات کشاورزی با توجه به تغییرات اقلیمی، محدودیت‌های منابع پایه و کاهش سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی کارایی لازم را نداشته و آینده امنیت غذایی را به مخاطره جدی انداخته است. در این راستا بر اساس مستندات علمی بهره‌مندی از دانش و فناوری‌های نوین و نوظهور می‌تواند رهیافت موثر و متضمن این امر باشد. فناوری‌های نوظهور و به ویژه تحول‌ساز می‌تواند اثرات معنی‌داری به همراه داشته باشد. توسعه فناوری‌هایی مانند هوشمندسازی کشاورزی، تهیه غذاهای فراویژه، رباتیک، روش‌های جدید ژنتیکی، محصولات جایگزین و جدید، توسعه کارخانجات تولید محصول و غیره مثال‌های بارزی در این خصوص می‌باشند. بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر شناسایی و اولویت‌بندی آن دسته از فناوری‌های نوینی بود که در سایر کشورهای پیشرفته و در حال توسعه به کار گرفته شده اما هنوز در کشور ما اجرایی نشده و بر امنیت غذایی پایدار نیز اثرگذار باشد. پژوهش حاضر از نظر روش‌شناسی در زمره مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی طبقه‌بندی می‌شود که در آن با طراحی و تکمیل پرسشنامه و اخذ نظر خبرگان و متخصصان نسبت به شناسایی فناوری‌های نوین و اولویت‌بندی آنها اقدام شد. اولویت‌های هر موضوع از یک تا 4 بر اساس فاکتورهای مشخص درجه‌بندی شد. این فناوری‌ها دامنه وسیعی از حوزه‌های زراعی، باغی، دامداری، شیلات و آبزیان، آب و خاک، کود، سم، تجهیزات و عرصه‌های منابع طبیعی را شامل شد. سپس با لحاظ شاخص‌های متعدد ابتدا حوزه‌های اصلی فناوری‌های برتر در 13 گروه دسته‌بندی و سپس اولویت‌های ذیل هر محور را جایابی شدند که در نهایت فناوری‌های برتر در قالب 57 عنوان مشخص شد. با ارائه این بسته به سیاست‌گذاران و متخصصان، برنامه‌ریزی برای دستیابی و به کارگیری آنها با هدف جهش در تولید غذا و پایداری امنیت غذایی کشور به سهولت امکان‌پذیر خواهد بود.