گونه‌شناسی استراتژی از نگاه قرآن

آنچه امروزه در قالب استراتژی مبنای عمل در بسیاری از فعالیت‌های مدیریتی قرار می‌گیرد، ریشه‌ای غربی داشته و توسط متفکران غربی بسط و توسعه یافته است. این در حالی است که قرآن به عنوان کتاب راهنمای انسان در بر دارنده مفاهیم بنیادین برای هدایت انسان می‌باشد. از همین رو، به‌ منظور طراحی مسیر پیشرفت در جهت تحقق الگوی اسلامی پیشرفت، استراتژی اتخاذ شده باید متناسب با تعالیم و مفاهیم قرآنی باشد. بنابراین در این پژوهش تلاش داریم تا مفهوم استراتژی در قرآن را تبیین کنیم و آن را با مفهوم استراتژی در مدیریت انطباق دهیم. با توجه به اینکه استراتژی به طور کلی به عنوان راه و مسیر رسیدن به هدف تعریف می‌شود، در این پژوهش ابتدا مفاهیم مرتبط با راه و مسیر در قرآن را مشخص کرده و ویژگی‌ها و مشخصه‌های هر کدام را استخراج می‌کنیم. از میان مفاهیم استخراج شده، در این پژوهش بر صراط، سبیل و طریق تمرکز خواهیم داشت. در ادامه مفهوم استراتژی در مدیریت را تبیین کرده و با مفاهیم قرآنی تطبیق می‌دهیم. بر اساس نتایج به دست آمده، صراط متناظر با تدوین استراتژی بوده و با رویکرد بالا به پایین در استراتژی تطابق دارد. در مورد سبیل می‌توان گفت، با اینکه رویکردی از بالا به پایین دارد، اما مباحث مرتبط با پیاده‌سازی استراتژی را در بر می‌گیرد. در نهایت طریق همانند سبیل با پیاده‌سازی استراتژی تناظر دارد اما رویکردی پایین به بالا را اتخاذ کرده است.