سیاست تبدیل روستا به شهر؛ نگاه شهرگرایانه به توسعه سرزمینی (آسیب‌ها و راهکارهای برون‌رفت)

تحقیق پیش رو به دنبال تحلیل زمینه‌های شکل‌گیری تبدیل روستا به شهر از طریق نظریه‌های مرتبط با توسعه روستایی است تا سازمان‌یابی فضایی مناسب نواحی روستایی ایران را پیشنهاد کند. در این راستا داده‌ها در چارچوب رویکرد تاویل‌گرایی از طریق مطالعات اسنادی- کتابخانه‌ای و فیش‌برداری گردآوری شده است. طبق نتایج بررسی و مطالعه سیر تطور، تکوین و تکامل نظریه‌های سازمان‌یابی فضایی نشان می‌دهد که عمده این‌گونه نظریه‌ها شهرمحور بوده و رشد و توسعه شهری را مبنا قرار می‌دهند. استیلای الگوهای توسعه فضایی غیربومی نقش بارزی در شکل‌گیری سیاست تبدیل روستا به شهر دارد. چرا که اصولاً سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های اجرایی دولت در چارچوب دیدگاه‌ها و الگوهای توسعه وارداتی و تقلیدی است. در واقع رویکرد موجود در تبدیل یک سکونتگاه روستایی به شهر در ایران، حاکی از نبود سازمان فضایی مشخص و مناسب برای هر ناحیه روستایی است. یکسان شمردن ویژگی‌های شهر و روستا و پیچیدن نسخه‌ای یکسان برای آن دو فاقد نگاه علمی است و احتمالاً منتج به نتیجه نشود. تقلید در الگوهای توسعه روستایی بدون آنکه هماهنگی آن با شرایط داخلی مد نظر باشد، دشوار بوده و یا در صورت اجرا نتایج پیش‌بینی ‌نشده‌ای را به دنبال دارد. ولی این به آن معنی نیست که هیچ کشوری نتواند از سیاست‌های کشورهای دیگر اقتباس کند، بلکه الگوبرداری از کشوری که ویژگی‌های مشابه دارد و یا استفاده از الگوهای متفاوت و اصلاح آن، می‌تواند با موفقیت همراه باشد. این برنامه‌ها باید انعطاف‌پذیر باشد تا بتوان آنها را اصلاح کرد یا کنار نهاد.