چرایی همگرایی و واگرایی بین رشد نقدینگی و تورم؛ ارائه توصیه‌های سیاستی (مطالعه مودی اقتصاد ایران)

طی دهه‌های گذشته، تورم یکی از معضلات اساسی اقتصاد ایران بوده است. بیشتر پژوهش‌های صورت گرفته در این موضوع همبستگی بین رشد نقدینگی و تورم را نشان‌دهنده سهم بالای نقدینگی در ایجاد تورم در اقتصاد ایران بر می‌شمارند؛ اما داده‌های آماری نشان می‌دهد که در ایران لزوماً بین رشد نقدینگی و تورم همبستگی وجود ندارد؛ چرایی این موضوع را باید در سرعت گردش نقدینگی جستجو کرد. در برهه‌هایی که بخش مولد جذابیت لازم برای جذب نقدینگی موجود را داشته است، باوجود رشد بالای نقدینگی، تورم کاهنده و رشد اقتصادی مثبت بوده است؛ اما برعکس، در دوره‌هایی که بخش نامولد جذاب بوده است، نقدینگی موجود در اقتصاد به این بخش هجوم آورده و نه‌تنها ارزش واقعی در اقتصاد ایجاد نشده، بلکه تنها به ارزش‌افزوده جاری و تورم منجر شده است. سوالی که در اینجا پیش می‌آید آن است که چه عامل یا عواملی به ایجاد جذابیت در بخش نامولد و یا بخش مولد اقتصاد منجر شده است. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد حجم و رشد بالای نقدینگی به‌عنوان پتانسیل لازم برای افزایش قیمت‌ها همواره در کشور وجود داشته است؛ اما مهم‌ترین عاملی که به کاهش سرعت گردش نقدینگی در بخش مولد و افزایش سرعت گردش نقدینگی در بازارهای نامولد منجر می‌شود، تغییرات نرخ ارز، در نتیجه گسترش ذی‌نفعان افزایش نرخ ارز به‌ویژه در دهه 90 بوده است. شوک ارزی از مسیر افزایش هزینه واردات، افزایش هزینه ‎نهاده‌های تولید شده در داخل و افزایش نقدینگی به افزایش تورم منجر می‌شود. ازسوی‌دیگر، به‌هم خوردن قیمت‌های نسبی در نتیچه شوک ارزی، به افزایش قیمت در بازار دارایی‌ها و هجوم نقدینگی به بخش نامولد اقتصاد منجر می‌شود. پیشنهاد می‌شود به‌منظور خروج از شرایط فعلی، ابتدا دولت اقدام به تثبیت نرخ ارز کرده و سپس با مدیریت فعال ارزی (مدیریت عرضه و تقاضای ارز) ازیک‌سو، نرخ ارز را کنترل و ازسوی‌دیگر، هم‌زمان با مدیریت فعالانه تبادلات ریالی و حکمرانی مالی عوامل موثر بر افزایش نقدینگی (پایه پولی و ضریب فزاینده) را کنترل و از گردش نقدینگی در بازارهای نامولد جلوگیری کند.