امکان‌سنجی جهش تولید و کانال‌های اثرگذاری آن بر تورم در اقتصاد ایران

بررسی، تحلیل و ارزیابی علل و عوامل موثر بر تورم در اقتصاد ایران به یکی از چالش‌های جدی در مطالعات اقتصادی تبدیل شده است. اثرگذاری عوامل بنیادین در کنار تحولات پیچیدۀ اقتصادسیاسی داخلی و بین‌المللی در کنار موقعیت و جایگاه ویژۀ‌ جمهوری اسلامی ایران، شناسایی این علل و عوامل را در سطح دانش اقتصاد کمرنگ ساخته و پاسخ‌های علمی را به برخی کلی‌گویی‌ها و نسبت‌دادن به عوامل خارج از کنترل یا حاصل پایبندی نظام بر اصول و مبانی اسلامی منتهی ساخته است. بااین‌حال، طرح ایدۀ جهش تولید می‌تواند رویکرد متفاوتی را در مواجهه با مسائل اساسی اقتصاد ایران به‌ویژه تورم و رکود و بیکاری ارائه دهد که ضمن فرارفتن از تعارض‌های ظاهراً نظری در مطالعات اقتصاد لیبرالیستی حاکم، مسائل متعددی را به‌صورت همزمان حل یا منحل سازد. در این مقاله به روش تحلیلی و تاریخی و با استفاده از مدلسازی مفهومی تماتیک نشان دادیم که جهش تولید می‌تواند ضمن افزایش سطح و نرخ رشد تولید در کشور، در کوتاه‌مدت از کانال‌های ارتقای درآمد ملی، تقویت پول ملی و خودکفایی نسبی و در بلندمدت از کانال‌های احیای تجارت خارجی، حداکثرسازی امکان مقاومت و ایجاد امکان کنشگری فعال در اقتصاد بین‌الملل، تورم ساختاری را در اقتصاد ایران معالجه کند. علاوه‌براین، فرصت‌های تاریخی جهش تولید و موانع پیش رو شناسایی شده است که توجه به آن‌ها می‌تواند تحقق جهش تولید را تسریع و تشدید کند. جمع‌بندی الگوی تحلیلی جهش تولید نشان می‌دهد که تنها راه خروج از بن‌بست نظری و سیاستی حاضر، تغییر چارچوب‌های موجود و بازطراحی این چارچوب‌ها در راستای جهش تولید است و اصلاح در درون چارچوب‌های موجود هیچ‌گاه نخواهد توانست چالش‌های اساسی اقتصاد ایران را حل کند.