بررسی ردپای اکولوژیک آب در محصولات گندم و جو در استان آذربایجان شرقی

تحقیق حاضر با هدف بررسی ردپای اکولوژیک آب مجازی گندم و جو آبی به عنوان دو محصول استراتژیک و مهم زراعی در شهرستان­های استان آذربایجان شرقی انجام شد. بدین منظور از داده­های هواشناسی، عملکرد محصول و سطح زیرکشت محصول زراعی گندم و جو بر اساس آمارنامه محصولات زراعی در سال­ 1398-1399 استفاده شد. همچنین برای محاسبه تبخیر و تعرق، نیاز خالص آبیاری و باران موثر از نرم­افزار netwat استفاده شد. راندمان آبیاری برای محصول گندم 45 درصد و برای محصول جو 35 درصد در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد مجموع ردپای آب در تولید گندم در سطح استان حدود 42042 مترمکعب بر تن بوده که سهم آب آبی، سبز، خاکستری و سفید بترتیب 31، 15، 16 و 38 درصد بوده است. همچنین در تولید جو، مجموع ردپای آب در حدود 43577 مترمکعب بر تن بدست آمده که سهم اجزای آب آبی، سبز، خاکستری و سفید بترتیب 22، 17، 20 و 41 درصد بوده است. جلفا و خداآفرین بیشترین سهم آب آبی و آب سفید و کمترین سهم آب خاکستری و شهرستان عجبشیر بیشترین سهم آب سبز و آب خاکستری و کمترین سهم آب آبی و آب سفید را بخود اختصاص داده­اند. موارد مدیریتی از قبیل؛ استفاده از آبیاری تحت فشار، انتخاب واریته مناسب گیاهی، کاهش مصرف مواد شیمیایی، اعمال کم آبیاری و مدیریت زمان شروع و خاتمه آبیاری (cut-off) در آبیاری سطحی می­تواند منتج به کاهش اجزای ردپای آب و درنتیجه افزایش بهره­ وری آب گردد.