ریسک شریعت و تاثیر آن بر اعتبار بانک مرکزی: با تاکید بر مقوله نظارت و تطبیق شرعی

«ریسک شریعت » یکی از مخاطرات اختصاصی در بانکداری اسلامی می‌باشد که می‌تواند شهرت و اعتبار نظام بانکی را با چالش مواجه سازد. در صنعت بانکداری اسلامی بین‌المللی نیز به صورت خاص به مقوله ریسک شریعت و روش‌های مدیریت آن پرداخته می‌شود. لذا، ضرورت شناسایی عوامل ایجاد این نوع ریسک در شبکه بانکی کشور و استخراج تدابیر لازم برای مدیریت آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.این تحقیق تلاش می‌کند تا ضمن موضوع‌شناسی ریسک شریعت و تبیین تاثیر آن بر اعتبار بانک مرکزی، تجارب و استانداردهای بین‌المللی در زمینه نظارت و تطبیق شرعی (به عنوان مهمترین روش مدیریت ریسک شریعت) را تبیین نماید. سوال اصلی تحقیق حاضر آن است که: «مهمترین مصادیق ایجاد ریسک شریعت و ریسک شهرت در سطح ملی و بین‌المللی کدام است؟ تجارب و استانداردهای بین‌المللی نظارت شرعی چه توصیه‌هایی برای نظام بانکی کشور می‌تواند به همراه داشته باشد؟»، یافته‌های تحقیق که با استفاده از روش کتابخانه‌ای و مقایسه تطبیقی به دست آمده، نشان می‌دهد که اولا، ریسک شریعت یکی از عوامل بسیار مهمی است که می‌تواند شهرت و اعتبار بانک مرکزی و شبکه بانکی را تحت تاثیر قرار ‌دهد. ثانیا، عدم توجه به مدیریت ریسک شریعت در طراحی ابزارها و قراردادهای بانکی می‌تواند سبب خدشه به اعتبار نظام بانکی گردد که در این رابطه می‌توان به «طرح اربعین بانک ملی» به عنوان یک نمونه داخلی و «فتوای محمدتقی عثمانی در سال 2007 در زمینه صکوک مبادله‌ای» به عنوان یک نمونه بین‌المللی از ایجاد ریسک شریعت اشاره کرد. ثالثا، نظارت و تطبیق شرعی مهمترین روش استاندارد و مورد استفاده در بانکداری اسلامی بین‌المللی جهت مدیریت ریسک شریعت می‌باشد. توصیه سیاستی حاصل از این تحقیق ضرورت توجه ویژه بانک مرکزی و موسسات اعتباری به عوامل ایجاد ریسک شریعت و شیوه‌های مدیریت آن است.