مقایسه تطبیقی شاخص‌های سلامت و رتبه‌بندی بانک‌ها (پیشنهادهایی برای نظام بانکی ایران)

ثبات و سلامت سیستم بانکی به لحاظ ایجاد یک نظام پولی پایدار و تداوم اعتماد جامعه از اهمیت زیادی برخوردار است و عدم‌ثبات در عملکرد مالی بانک‌ها پیامدهای مالی و اجتماعی قابل‌توجهی ایجاد خواهد کرد. به همین دلیل نهادهای نظارتی نظیر بانک‌مرکزی و دولت‌ها تلاش می‌کنند با رصد فعالیت‌های بانک‌ها مانع از اخلال فعالیت‌های آنها شوند. یکی از اساسی‌ترین راهبردهای اعمال نظارت بر نظام بانکی، ارزیابی سلامت و رتبه‌بندی بانک‌ها است لذا تدوین یک الگوی جامع و کامل برای ارزیابی عملکرد بانک‎‌ها ضروری به‌نظر‌می‌رسد. اهمیت موضوع سلامت بانک‌ها و نظام بانکی و تدوین شاخص‌های موردنیاز به صراحت در قوانین بالادستی (قانون جدید بانک‌مرکزی، لایحه برنامه هفتم توسعه، سند تحول دولت مردمی و قانون جامع بانکداری جمهوری اسلامی ایران) نیز مورد توجه و تاکید قرارگرفته است. در این راستا با توجه به تکالیف قانونی بانک مرکزی و از آنجا که برای نظارت بر سلامت بانک‌ها نیاز به شاخص‌هایی است که با استفاده از آنها سلامت هر بانک و احتمال ورشکستگی آن بررسی و پیش‌بینی شود، لازم است که این نهاد در جهت شناسایی، تدوین و به‌کارگیری شاخص‌های موردنیاز اقدام نماید. بررسی‌ها نشان می‌دهد که کاستی‌های قابل توجهی در ارائه شاخص‌های با اهمیت که به طور واقعی و دقیق نشان‌دهنده میزان ثبات و سلامت بانک‌ها و پیش‌بینی‌کننده احتمال شکست بانک‌ها باشد، وجود دارد. در این پژوهش تلاش شده است با بررسی مدل‌ها و شاخص‌های معتبر سنجش سلامت مورد استفاده در کشورهای مختلف و روش‌ها و معیارهای رتبه‌بندی موسسات رتبه‌بندی بین‌المللی و مقایسه آنها، شاخص‌های سلامت بانکی به‌صورت کامل معرفی شود. با مطالعه، بررسی و مقایسه انواع شاخص‌های سلامت بانکی، ملاحظه شد که برخی از شاخص‌هایی که تاکنون مورد توجه نبوده‌اند، می‌توانند توسط بانک مرکزی ایران به‌عنوان نهاد ناظر، در جهت بررسی سلامت و ثبات بانک‌ها و موسسات اعتباری و رتبه‌بندی آنها مورد استفاده قرار گیرند؛ لذا در راستای تکامل و بهبود شاخص‌های مورد استفاده توسط بانک مرکزی پیشنهاداتی ارائه گردید.

comparison of banks soundness indicators and banks rating (suggestions for iran's banking system)

the stability and soundness of the banking system is very important in terms of creating a stable monetary system and maintaining the trust of the society. for this reason, supervisory institutions such as the central bank and governments try to prevent the disruption of banks' activities by monitoring their activities. one of the most basic strategies for monitoring the banking system is to evaluate the soundness and rating of banks, so it seems necessary to develop a comprehensive and complete model to evaluate the performance of banks. the importance of the issue of the soundness of banks and the banking system and the compilation of the necessary indicators explicitly in the upstream laws has also been emphasized. in this regard, according to the legal duties of the central bank and since in order to monitor the soundness of banks, there is a need for indicators that can be used to check and predict the soundness of each bank and the probability of its bankruptcy, it is necessary for this institution to identify, compile and apply the required indicators. investigations show that there are significant deficiencies in providing important indicators that truly and accurately indicate the level of stability and soundness of banks and predict the probability of bank failure. in this research, an attempt has been made to fully introduce banking soundness indicators by examining valid soundness measurement models and indicators used in different countries and the rating methods and criteria of international rating institutions and comparing them. by studying, examining and comparing various banking soundness indicators, it was observed that some indicators that have not been paid attention to so far can be used by the central bank of iran as a supervisory body to check the soundness and stability of banks and credit institutions and their rating. therefore, in line with the evolution and improvement of the indicators used by the central bank, some suggestions were presented.