بررسی علل بروز تورم در اقتصاد ایران؛ با تاکید بر تحلیل بلندمدت و کوتاه‌مدت

کنترل تورم مزمن در اقتصاد ایران به واسطه آثار و پیامدهای عدیده اقتصادی و اجتماعی نظیر افزایش نااطمینانی و بی‌ثباتی در اقتصاد، افزایش فقر و نابرابری، کاهش انگیزه‌‌های سرمایه‌گذاری‌ بلندمدت، تشویق فعالیت‌های سوداگرانه و کاهش سطح رفاه عمومی، به یکی از مهم‌ترین اولویت‌های فضای سیاستی کشور، مبدل گشته است. در این زمینه، شناسایی عوامل تاثیرگذار بر بروز تورم در کشور و اتخاذ راه‌کار سیاستی بایسته، حائز اهمیت فراوان است. به این ترتیب، در مطالعه حاضر، با استناد به مبانی نظری تحقیق در دسته‌بندی ریشه‌های شکل‌گیری تورم در قالب سه گروه عوامل سمت تقاضا، سمت عرضه و ساختاری، به بررسی ارتباط میان متغیرهایی مرتبط با هر سه گروه یادشده با متغیر تورم در ایران پرداخته شده است. برای این منظور، رابطه بلندمدت میان متغیرهای مورد نظر، با استفاده از روش fmols در بازه زمانی 1370 تا 1400 مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی از اثر معکوس تغییرات محصول ناخالص داخلی و وقفه اول آن، مخارج نهایی دولت و وقفه صادرات نفت و گاز و اثر مستقیم حجم نقدینگی، نرخ ارز، نرخ تورم کالای وارداتی و تورم انتظاری می‌باشد. همچنین بررسی رفتار متغیرها در دهه 1390، موید همبستگی مثبت و معنادار میان نرخ ارز و رشد نقدینگی با نرخ تورم است. همچنین آزمون علیت در ارتباط با رشد نقدینگی، تورم را به عنوان علت رشد نقدینگی اقتصاد در یک دهه اخیر، معرفی ‌می‌کند. این موضوع، اهمیت بازنگری در سیاست‌های ضدتورمی و تمرکز بیشتر بر عوامل سمت عرضه را به منظور کاهش بی‌ثباتی‌های اقتصاد و تقویت بنیه تولید ملی، برجسته می‌نماید.

an analysis of the causes of inflation in iran's economy, long-term and short-term view

chronic inflation in iran's economy has become one of the most important priorities in the country's political environment, due to its many economic and social effects and consequences, such as increasing uncertainty and instability in the economy, increasing poverty and inequality, reducing long-term investment incentives, encouraging speculative activities and reducing the level of general welfare. therefore, it is very important to identify the factors affecting inflation in the country and provide a suitable political solution. in this article, the relationship between the variables of all three classification of inflation including demand pull, cost push and structural inflation in iran has been investigated. for this purpose, the long-term relationship between the effective variables has been investigated using the fmols method during 1991 to 2022. the results indicate the inverse effect of changes in gdp and its lag, final government expenditures and oil and gas exports by lag and the direct effect of m2, exchange rate, inflation rate of imported goods and expected inflation. also, the investigation of the behavior of the variables in the previous decade, confirms the positive and significant correlation between the exchange rate and the liquidity growth with the inflation rate. the results of the granger causality test, show that inflation was the reason for the growth of the economy's liquidity in the last decade. this highlights the importance of reviewing anti-inflationary policies and focusing more on supply side factors in order to reduce the instability of the economy and strengthen the national production.