روشهای تربیتی خدعه به نفس در عبادت (با تکیه بر نامه 69 نهج البلاغه)

انسان برای رهایی از جاذبه هوای نفس و پرورش روح حقیقت جویی ناچار از تربیت نفس است تا شایسته‏ ی رسیدن به قرب الهی گردد. حضرت علی علیه السلام درنامه 69 نهج البلاغه دستورخدعه زدن به نفس برای انجام عبادت داده و عبادت یکی از راه های تربیت نفس است. مربی هر کس ابتدا خود اوست؛ ولی در راستای این امر نیازمند استفاده از روش هایی است که بتواند این مسیر را صحیح طی کند. دانشمندان علم تربیت در زمینه تربیت عبادی، روش هایی را بیان کرده‏اند که می ‏توان با استفاده از آن‏ها به نفس خدعه زد. تحقیق حاضر با استناد به منابع روایی، فقهی، اخلاقی و تربیتی و دیدگاه شارحان نهج البلاغه بر این فراز از نامه، به صورت کتابخانه ‏ای و با روش توصیفی، به شیوه تحلیل محتوا به تبیین روش های تربیتی برای خدعه به نفس برای تربیت عبادی آن پرداخته و به این نتیجه رسید که خدعه به نفس می‏تواند طبق روشهای تربیتی: تشویق و تنبیه نفس، عادت دادن عبادت، تذکّر دادن به نفس با شیوه ‏های موعظه حسنه‏ برای توجه دادن آن به درگاه خداوند، فراوان یاد خدا داشتن، یادآوری نعمتهای خداوند، یاد مرگ ؛ امکان پذیراست. و در تمام این روش ها رعایت اصل اعتدال و دوری از افراط و تفریط برای تربیت عبادی نفس امر ضروری است.