رهیافتی نشانه شناسی به تشبیهات در خطبه ی آفرینش طاووس

در زبان امیر بیان، حضرت علی علیه السلام، بسیاری از تعالیم معنوی از طریق نشانه ها در نظام بلاغی بیان شده است که گاه به صورت نشانه های شمایلی و نمادین در قالب تشبیه آورده است. عنصراصلی در این نظام، تشبیه است به همین دلیل در کلام امام (ع)، به عنصری برجسته می نماید که ارتباط میان اشیاء به ظاهر بی ربط را برقرار می کند. این ارتباط همواره با نشانه صورت می گیرد. نشانه شناسی دانشی است که در آن چیزی بر چیز دیگری غیر از خودش دلالت دارد و از این طریق به تحلیل ارتباط بین دو چیز می پردازد و به تعبیری دیگر، نشانه شناسی می خواهد راهی برای رسیدن به معانی نهفته را نشان دهد. از همین روست که هرجا ارتباط میان اشیاء شکل گیرد، تحلیل نشانه شناختی ضرورت می یابد. در این پژوهش، با روش توصیفی-تحلیلی در خطبه ای با عنوان «آفرینش طاووس» از نهج البلاغه ، به تحلیل جمله های تشبیهی در قالب نشانه های شمایلی و لایه های بافتی آن بر پایه ی رویکرد رومن یاکوبسن پرداخته است. نتایج به دست آمده از این مطالعه نشانی سترگ از توانایی امام (ع) در بیان بلیغ خود، در ایجاد ارتباط بین نشانه های نامربوط بوده است.