کارگزار خادم: سیره امیر المومنین علیه السلام در جمع بین منفعت طلبی و ترجیحات اجتماعی-اخلاقی کارگزاران

برخی از فلاسفه کارگزاران را دیگرخواه، اما اقتصاددانان آنها را منفعت‌طلب فرض می‌کنند. یافته‌های اقتصادد رفتاری مبین وجود هر دو نوع ترجیحات در انسان‌ها است که اهمیت طراحی نظام پاداش و مجازات را برجسته می‌سازد. مطالعه سیره علوی نشان دهنده در نظر گرفتن هر دو نوع ترجیحات در کارگزاران حکومت توسط حضرت و طراحی این نظام بر اساس آن است. در مقایسه این دو، حضرت اهمیت بیشتر را به انگیزه‌های درونی می‌دهند و از راه‌هایی همچون انتخاب کارگزار از بیوتات صالحه و دارای سابقه در دین، تلاش می‌کنند افرادی انتخاب شوند که کمتر در معرض هوای نفس قرار دارند. کار سوم حضرت تلاش برای ارتقای ترجیحات اخلاقی- اجتماعی در کارگزاران از روش‌های مختلفی است که می‌توان از جمله آنها به موارد زیر اشاره کرد: اولویت‌دهی به هویت دینی، معرفی خود به عنوان سرمشق کارگزاران صالح، معرفی بیت المال به‌عنوان مال الله و خزانه مسلمین (اثر قاب‌بندی)، استفاده بیشتر از مجازات‌های غیرمادی مانند سرزنش و نصیحت نسبت به ترک اولی‌کنندگان، ایجاد حساسیت در کارگزاران در هزینه‌کرد از بیت المال (تغییر نقطه مرجع)، ابراز حسن ظن نسبت به کارگزاران منتخب و تعلیم آنها (اثر ارتباط از کانال یادگیری اجتماعی عمودی). این سیاست‌ها موجب اهمیت دادن کارگزاران به ترجیحات اخلاقی – اجتماعی می‌شود.