معیارهای شناخت حق و باطل در قرآن و نهج‌البلاغه

جهان آمیزه‌ای از حق و باطل است و باطل به سبب فریب‌کاری و نیرنگ بازی همواره خود را حق مطلق و محض نشان می‌دهد و از این رو مردم در شناخت حق و باطل در حیرت می‌مانند و دچار اشتباه می‌شوند. از این رو لازم است معیارهایی در اختیار او گذاشته شود تا به کمک آنها بتواند به راحتی حق را بشناسد و باطل حق‌نما را نیز تمیز دهد. حق و باطل از موضوعات اساسی است که در قرآن کریم و سخنان ائمه‌ی اطهار(علیهم‌السلام) به‌ویژه در نهج‌البلاغه امیرالمومنین علی(ع) به آن پرداخته شده است. - شناخت معیارها و مصداق‌های حق و رابطه آن با باطل مواردی هستند که به آشکار شدن حق کمک می‌کنند. - زمانی که این شرایط تحقق یابند، بستر مناسبی برای پیروزی حق بر باطل به‌وجود می‌آید. امیرالمومنین علی(ع) این شرایط را با توجه به زمان، مکان و ظرفیت‌های وجودی مخاطبان در جهت هدایت آنان به‌کار گرفته‌اند. خداوند، قرآن، پیامبر(ص)، دین اسلام، دارای ویژگی‌های خاصی ازجمله آشکارکننده حق، داور، حق‌رو و فصل‌الخطاب هستند، امیرالمومنین(ع) نیز قاطع در راه حق، راستگو، پاسخگوی ندای حق، عالم به حق، حق‌جو و حق‌یاب هستند، ائمه اطهار نیز دارای وحدت رویه، مرجع حق، زمامداران حق و پرچم داران حق هستند، لذا هریک به عنوان یکی از معیارهای شناخت حق در کلام امیرالمومنین علی(ع) معرفی شده اند. علاوه بر موارد مذکور خوبی، صداقت، بهشت و دوزخ، سنت پیامبر(ص) و نظایر آن به عنوان مصداق حق در کتاب نهج‌البلاغه معرفی شده‌اند. مواردی از قبیل دروغ، فساد، کفر، گناه، سخن‌چینی، بدعت و امثال آن به عنوان مصداق باطل در نهج‌البلاغه بیان شده است.