صراط مستقیم و مصادیق آن در نهج البلاغه

بی‌شک «صراط مستقیم» مفهوم بسیار وسیع و گسترده‌ای دارد که لازم است ویژگی های آن با استناد به قرآن و روایات و سخنان امیر مومنان علی (علیه السلام) در نهج البلاغه برای جویندگان حقیقت و رهروان راه راست، تبیین و مشخص گردد. معنای لغوی «صراط» بزرگراه وسیع و روشن است و معنای «مستقیم» که از ماده‏ی «قوم» می‏باشد، شی‏ء بدون اعوجاج و انحراف می‏باشد. از این رو، «راه مستقیم» که همان «صراط مستقیم» است و در برابر «راه معوج» قرار دارد، راهی است که از تخلّف و اختلاف در امان باشد. امیرالمومنین علی (ع) می‌فرمایند: «انحراف به راست ‏و چپ گمراهی و ضلالت است و راه مستقیم و میانه، جاده وسیع حق است». (نهج البلاغه، خطبه16) مصداق صراط مستقیم، همان «دین قیّم» است که خداوند در قرآن کریم بیان فرموده است (انعام/161)؛ هرچند که مصادیق دیگری چون قرآن و امامان معصوم ‏(ع) نیز دارد. «صراط مستقیم» یکی بیش نیست. انسان در مسیر هدایت نیازمند شناخت این راه است.راه مستقیم در دنیا راهی است بدون افراط و تفریط و راهی است پا برجا و درست و در آخرت راه مومنان به سوی بهشت است. امیرالمومنین (ع) (محمّدی ری شهری ،1384ش ،ج 6، ص249).و اما در مقابل صراط مستقیم، راههای انحراف و گمراهی قرار گرفته است که شیطان سعی می کند به وسایل و حیله های مختلف انسان را از راه مستقیم، منحرف و به بیراهه و ضلالت و گمراهی بکشاند . در این تحقیق با استناد به نهج البلاغه، مصادیق صراط مستقیم مورد کنکاش علمی قرار گرفته که مهم ترین آنها عبارتند از : راه شناخت خداوند، قرآن کریم، دین اسلام، پیامبر (ص)، امیرالمومنین علی (ع)، اهل بیت پیامبر و امامان معصوم (ع)، انبیاء و پیامبران الهی، حکومت حق و عدالت، راه متقین و صالحین و شهدا، انجام کار خیر و پرهیز از شر و آخرت طلبی.