الزامات سیاست خارجی ایران در جهان پساغربی؛ از تنهایی راهبردی تا استقلال استراتژیک

پژوهش حاضر به دنبال ترسیم الزامات روابط راهبردی جمهوری اسلامی ایران و گزینه های شراکت راهبردی آن با بلوک های مختلف قدرت در یک نظام بین‌الملل پساغربی است. در شرایط گذار نظام بین‌ الملل، رویکرد کلان سیاست خارجی و گزینه‌های شراکت راهبردی ایران چه الزاماتی را باید مدنظر داشته باشد؟ به‌دلیل موقعیت منحصربه ‌فرد ژئواستراتژیک در کانون معادلات محیط پیرامونی، ایران به‌ طور اساسی از روند بازتوزیع قدرت و ثروت در نظام بین ‌الملل متاثر شده است. قدرت‌های نوظهوری همچون ایران که زمانی به‌دلیل سلطه مادی و گفتمانی یک نظم غربی از معادلات نظام‌ بین‌الملل به حاشیه رانده شده بودند، اکنون فرصتی بی‌سابقه به دست آورده‌اند تا با هم‌افزایی قدرت با بازیگران تجدیدنظرطلب نظم غالب را به چالش بکشند و خود را در محوریت دستورکارهای سیاست در حال تغییر بین‌المللی و منطقه ‌ای قرار دهند. با وجود این، شراکت راهبردی قدرت‌های نوظهور در وضعیت گذار نظام بین‌الملل اغلب محدود به همین وضعیت ناپایدار گذار است و با استقرار نظمی دیگر، بسترهایی که به اتحاد راهبردی آن ها شکل می‌دهد متحول می‌شود و بسترهای جدید ضرورتاً ساز و کارهای همکاری و شراکت دوران گذار در حوزه‌های امنیتی‌-راهبردی را بازتولید نمی‌کند. در چارچوب چنین فهمی، «تنهایی استراتژیک» را نباید لازمه استقلال استراتژیک یا پیش شرط آن تلقی کنیم. در شرایط گذار نظام بین ‌الملل که مشخصه اصلی آن بازتوزیع قدرت، ثروت و بازنویسی قواعد بین المللی است، تنهایی استراتژیک نه یک مزیت نسبی بلکه یک تهدید بالقوه علیه منافع راهبردی ایران است. «تنوع بخشی به رویکردهای ژئوپلیتیکی سیاست خارجی»، «چندجانبه‌گرایی» از طریق «متوازن سازی روابط با آسیا و اروپا»، «ائتلاف‌سازی بر مبنای مسائل نوظهور» و... از الزامات کلیدی نقش ‌آفرینی فعال و مستقل جمهوری اسلامی ایران در نظام بین ‌الملل پساغربی است.

iran’s foreign policy requirements in the post -western world; from strategic loneliness to strategic independence

the present study seeks to draw the requirements of the strategic relations of the islamic republic of iran and its strategic partnership options with various blocks of power in a post -western international system. under the transition of the international system, what requirements should the macro -foreign policy approach and iran’s strategic partnership options have to consider? due to the unique geostrategic position at the peripheral environmental equations, iran has fundamentally affected the process of redistribution of power and wealth in the international system. emerging powers such as iran, once marginalized by the material and discourse of a western order from the equations of the international system, were marginalized. they now have an unprecedented opportunity to challenge the dominant order with revisionists and to focus on international and regional change policy agenda. however, the strategic partnership of emerging powers in the transition of the international system is often limited to this unstable transition, and with another order, the contexts that form their strategic unity are transformed, and the new contexts necessarily cooperate and the transitional partnership in the strategic security areas is not reproduced. in the context of such an understanding, ’strategic loneliness’ should not be considered as a prerequisite or prerequisite. under the transition of the international system, which is the main characteristic of the redistribution of power, wealth and rewriting of international rules, strategic loneliness is not a relative advantage but a potential threat to iran’s strategic interests. “diversity to geopolitical approach foreign policy”, “multi-functionalism” through “balance of relations with asia and europe”, “coalition based on emerging issues” and ... are key requirements of the islamic republic of iran’s active and independent role in the post -western international system.