ثبات هژمونیک و فنّاوری: بررسی سیاست آمریکا در کنترل اشاعه فنّاوری از دانشگاه و پیامدهای بین‌المللی آن

پس از جنگ جهانی دوم سرعت تولید علم در جهان افزایش چشم‌گیری داشت و به محل تنازع منافع قدرت‌های بزرگ تبدیل گشت. در این دوره سازوکارهای کنترل اشاعه فناوری‌های حساس و راهبردی بانام رژیم‌های کنترل صادرات پدید آمدند تا صادرات هرگونه فناوری حساس و راهبردی تحت نظارت این رژیم‌ها انجام شود. امروزه با افزایش اشاعه نامحسوس فناوری و ورود فناوری‌های نوظهور به حوزه استراتژیک، کارآیی نظارت و کنترل پیشین کاهش یافته و تدابیر بیشتری برای صیانت از اشاعه دستاوردهای علمی و فنی از سوی قدرت‌های پیشرو در حال تنظیم است. در این راستا نهاد دانشگاه به‌عنوان محفل اصلی تولید علم، فناوری و نوآوری وارد بازی قدرت شده و همچون ابزاری راهبردی جهت افزایش و حفظ قدرت کشورها عمل می‌کند. پژوهش حاضر با استفاده از ادبیات نظری پیرامون رژیم‌های بین‌المللی و ثبات هژمونیک و نیز شواهد تجربی موجود، به دنبال پاسخ به این پرسش اساسی است که ایالات‌متحده چگونه اشاعه علم و فناوری در دانشگاه‌ها را در جهت حفظ رهبری خود در نظام بین‌الملل کنترل می‌کند و پیامدهای چنین سیاستی چیست؟ بررسی کیفی داده‌های موجود و تحلیل اسناد در دسترس در دو دهه اخیر نشان داد که هدف اصلی این رژیم‌ها حفظ و ارتقای قدرت هژمونیکی آمریکا و جلوگیری از کاهش فاصله قدرت خود با رقبای راهبردی است چراکه فناوری‌های نوظهور می‌تواند ضمن ایجاد موازنه‌های جدید قدرت، نظم مطلوب هژمون را تا مرز فروپاشی تضعیف نماید و در نهایت پیامد آن نیز محدودیت و عقب‌ماندگی، تعمیق شکاف فناورانه، کاهش رفاه و توسعه در بین کشورهای دیگر می‌باشد.

hegemonic and technological stability: examining the american policy in controlling technological diffusion from the university and its international consequences.

after world war ii speed of science production in the world increased significantly and it became a place of conflict between the great powers. in this period mechanisms to control the spread of sensitive and strategic technologies called export control regimes emerged so that the export of any sensitive and strategic technology can be carried out under the supervision of these regimes. nowdays with the increase of imperceptible spread of technology and the entry of emerging technologies into strategic field, the effectiveness of previous supervision and control has decreased, and more measures are being set to protect the spread of scientific and technical achievements by the leading powers. in this regard, the institution of the university as the main forum for the production of science, technology and innovation has entered the power game and acts as a strategic tool to increase and maintain the power of countries. using the theoretical literature on international regimes and hegemonic stability, as well as the available empirical evidence, the current research seeks to answer the basic question of how the united states controls the spread of science and technology in universities in order to maintain its leadership in the international system, and the consequences of such what is a policy? the qualitative review of the available data and the analysis of the available documents in the last two decades showed that the main goal of these regimes is to maintain and promote the hegemonic power of the united states and prevent the reduction of its power gap with its strategic competitors, because emerging technologies can create new balances of power, order it is desirable to weaken the hegemony to the point of collapse, and ultimately its consequence is limitation and backwardness, deepening of the technological gap, reduction of welfare and development among other countries.