رویکرد متصوفه خراسان به کار (مطالعه مورد زندگی و اقوال و آثار بایزید بسطامی، ابونصر سراج طوسی، ابوسعید ابوالخیر و ابوالحسن خرقانی)

کار به معنای فرایندی از فعالیت انسانی است که با تولید محصول یا ارائه خدمت به ایجاد ثروت و رفاه برای خود یا دیگری بینجامد. بررسی متون کهنِ تصوفِ خراسان(مطالعه موردی بایزید، سرّاج، خرقانی و ابوالخیر) باروش کیفی نشان می‌دهد که: اولاً در میان آنان هم اهل کار و تامین معیشت از راه دسترج وجود داشته‌اند و هم کسانی که به‌سبب اشتغال به ریاضات و عبادات از راه نذورات و اموال وقف زندگی می‌گذرانده‌اند. مایه‌ ارزشمندی کار برای دسته نخست، آموزه‌ روزی حلال و فضیلت خوردن از دسترنج بوده که به‌صورت ضمنی در این آموزه مندرج است. البته خوردن مال وقف و نذر اگر با رضایت واقف و برامده از حلال باشد، نه تنها بی اشکال است، بلکه واجد برخی فواید اجتماعی نیز می‌باشد و اینکه برخی از صوفیان برای رزق خود از فتوحات و نذورات بهره می‌برده‌اند، به معنای حرام‌خواری آنان نیست. مایه‌ ارزشمندی شیوه‌ سلوکی مبتنی بر ترک کار، آموزه‌ توکل است. در توکلِ مشروط سالک کسب و توکل را در تعارض با یکدیگر نمی‌بیند، اما در توکل مطلق، هر نوع توجه به کسب، غفلت از خدا و رزاقیت او محسوب می‌شود؛ بنابراین برخی از صوفیان کسب را املاً می‌کرده و تنها به قدر قوت برای ادامه ریاضات و عبادات از نذورات و فتوحات بهره‌ می‌برده‌اند. بر این مبنا شواهد متعددی از تامین هزینه‌های خانقاه با اخذ وام از ارباب ثروت و قدرت و حتی در مواردی دریوزگی و نیز باور به فتوحات و امدادهای غیبی برای تامین معیشت این دسته از صوفیان مشاهده می‌شود. علاوه‌براین کار در معنای ارائه‌ خدمت به دیگران (نه با هدف تولید ثروت و رفاه برای خود) عملی ارزشمند برای از میان بردن رعونت نفس، مبتنی بر دو آموزه‌ اخلاص و ایثار در سالکان تلقی می‌شده‌است.

khorasan sufi’s approach to work (study on the life, sayings and works of bayazid bastami, abu nasr siraj tousi, abu saeed abul khair and abul hasan kharqani)

work means a process of human activity that leads to the creation of wealth and prosperity for oneself or others by producing a product or providing a service. the study of the classic sufism texts of khorasan (case study of bayazid, siraj, kharqani and abul al khair) with a qualitative method shows that: firstly, among them there were people who worked and earned their livelihood by way of sacrifice and also those who were engaged in austerities and prayer lived by alms. and they live on waqf property. the valuable source of the work for the first ones is the teaching of halal food and the virtue of eating food, which is implicitly included in this teaching was the way of earning a (licit) halal livelihood. of course, eating endoments and vows(nadhr), if it is lawful (halal) with the consent of one who is aware of it, is not only harmless, but also has some social benefits, and the fact that some sufis have taken advantage of endoments and vows for their sustenance does not mean that they eat unlawfully (haram).the valuable source of conduct (solūki) style based on giving up work is the teaching of reliance (tawakkul). the virtue of reliance is the basis of the way which based on giving up the work. in partly reliance, there is no opposition between earning and trusting, but in absolut reliance, any kind of attention to earning is considered neglecting god and his sustenance. therefore, some sufis have dictated acquisition (kasab) and used offerings and alms only as much as possible to continue rituals and worship. on this basis, there are many evidences of financing the monastery(sufi convent) by taking loans from the rich and the powerful, and even in some cases of mendicant, as well as believing occult conquests