بازشناسی تطبیقی پردازش اشاری تفاسیر عارفان در تفسیر روح المعانی

دریافت لطایف معنایی قرآن کریم در تمام عرصه های هدایتی کلام وحی با گستره ی اعتقادات، احکام، اخلاق و مسائل فردی و اجتماعی کوششی فراگیر از سوی دانشمندان مسلمان است. تلاش هایی که گاه به صورت مستقل و در عنوان تفسیر انجام گشته و گاه در خلال آثار اخلاقی و عرفانی متبلور شده است. تفسیر روح المعانی به عنوان یکی از تفاسیر ارزشمند سده های متاخر اسلام با رویکرد جامع و جلوه های اشاری قابل توجّه است. نسبت صوفیانه به آلوسی، تاثیر باورهای صوفیانه او در تفسیر روح المعانی، جایگاه تفسیر او در میان تفاسیر قرآن، تاثیری که تفاسیر پس از او از روح المعانی پذیرفته‌اند و کاربرد رویکرد صوفیانه در تفسیر او، مطالعه روی این تفسیر با نگاه تاثیرپذیری از رویکرد صوفیانه را ضروری می‌کند. بررسی‌هایی که بر تفاسیر انجام می‌شود در دو قالبِ بررسی پیشاتفسیری و از نوع روش تفسیری، منبع و مبانی در تفسیر و مسائلی از این دست است. گونه دیگر بررسی محتواهای تفسیری است. نوشتار پیش رو که موضوع بازشناسی پردازش اشاری تفاسیر عارفان در تفسیر روح المعانی را دنبال کرده از جنس مطالعه نوع دوم است و قصد دارد تا چگونگی بازتاب و تبیین تفاسیر عارفانه توسط آلوسی را بررسی کند. در راستای این هدف با رویکردی توصیفی تحلیلی ابتدا شیوه‌های بیان اقوال عرفانی در تفسیر روح المعانی را استخراج می‌کنیم. پس از آن مفاهیم و اصطلاحات مهم نزد صوفیه را استخراج و بررسی می‌کنیم که کدام یک در تفسیر آلوسی به کار رفته و در آخر نیز خوانش آلوسی از این گزاره‌ها را بیان خواهیم کرد.  در راستای رسیدن به این هدف گزاره‌هایی را توصیف و بخشی را تحلیل می‌کنیم.

comparative recognition of indicative processing of the interpretations of mystics in the interpretation of ruh al-ma’ani

understanding the nuances of the meaning of the holy quran in all areas of the guidance of the word of revelation with the scope of beliefs, rulings, morals and personal and social issues is a comprehensive effort by muslim scholars. the efforts that are sometimes done independently and under the title of &commentary& and sometimes crystallized in moral and mystical works. the current library research, which is organized in a descriptive-analytical way, by examining the interpretation of &ruh al-ma’ani& as one of the valuable interpretations of the later centuries of islam with a comprehensive approach and significant indicative effects, the subject of how to reflect and explain the interpretations. arifane is followed by alousi.the findings of the research indicate that the allusive processing of the interpretation of the mystics in the interpretation of this exegete related to naqshbandiyya has been done in both explicit and implicit ways. the first form is the report and analysis of the sayings of the elders of sufism and islamic mysticism with the focus on &mohiyeddin ibn arabi, sahl testari and abu bakr al-shabli& and the use of the key words of mystics such as &love, dignity, inspiration, discovery& and its expression during the interpretation of related verses.the implicit manifestation of processing the spirit of meaning is also devoted to the interpretation of quranic vocabulary in a signification way, relying on the meanings of &alliance, seat, soul, lordship& and explaining some verses of the holy quran with a signification approach.