سیاست‌گذاری محتوایی برنامه‌های نمایشی تلویزیون برای ترغیب به افزایش فرزندآوری

جوان بودن ساختار جمعیت، یکی از عوامل بنیادین در پیشرفت و اقتدار کشورها به شمار می‌رود. بنابراین، با توجه به بحرانی شدن نرخ باروری و کاهش نرخ رشد جمعیت در ایران، پژوهش حاضر با هدف اصلی ترغیب خانواده‌ها به افزایش فرزندآوری از طریق برنامه‌های نمایشی تلویزیون انجام شده است. در این پژوهش، برای گردآوری داده‌ها از ابزار «مصاحبه نیمه‌ساختاریافته» و برای تجزیه‌وتحلیل یافته‌ها از روش «تحلیل محتوای کیفی برساخته» استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه شامل مدیران برنامه‌های نمایشی تلویزیون، خبرگان حوزه فرهنگ و رسانه، مشاوران و روان‌شناسان خانواده، و متخصصان زنان و زایمان بود که بر اساس منطق اشباع نظری و به شیوه نمونه‌گیری هدفمند، مصاحبه‌هایی با هفده نفر از آنها انجام شد. پس از پیاده‌سازی مصاحبه‌ها و سازمان‌دهی داده‌ها، فرایند کدگذاری و استخراج مقوله‌های فرعی (واحدهای معنایی یا موضوعی در متن) صورت گرفت. سپس، با ترکیب کدهای مشابه، مقوله‌های اصلی با دقت و حساسیت بالا استخراج شد تا مفاهیم کلیدی تحقیق و ساختار محتوایی مشخصی به دست آید. درنهایت، داده‌ها در قالب پنج مقوله اصلی سازمان‌دهی شدند که عبارت‌اند از: «برجسته‌کردن مزایای خانوادۀ پرجمعیت: مثل نمایش هم‌افزایی فرزندان در تربیت یکدیگر» - «نشان‌دادن مضرات خانوادۀ کوچک: مثل نمایش نارسایی‌های خانواده‌های کوچک به‌ویژه برای دوران سالمندی والدین» - «برجسته نکردن چالش‌ها و سختی‌های فرزندآوری: مثل برجسته نکردن اختلافات بین والدین و فرزندان» - «اصلاح باورهای ذهنی زوجین پیرامون خانواده و فرزندآوری: مثل اصلاح باورهای غلط زوجین پیرامون سقط‌جنین عمدی» - «ترویج سبک زندگی ایرانی اسلامی و تقبیح آسیب‌های فرهنگ غربی: مثل احیای خرده‌فرهنگ‌های موید ازدیاد نسل». بنابراین، تحلیل و تفسیر این مقوله‌های اصلی و فرعی نشان داد که برای تشویق خانواده‌ها به افزایش فرزندآوری، حداقل این پنج سیاست محتواییِ کلیدی باید در تولید برنامه‌های نمایشی تلویزیون مدنظر قرار گیرد.

content policy for television drama programs to promote increased fertility in iran

aa youthful demographic structure is crucial for national progress and power. given iran’s significant decline in fertility rates and population growth, this study investigates how television drama programs can encourage families to increase their number of children. employing a qualitative research design, semi-structured interviews were conducted with seventeen purposively sampled experts, including television drama producers, media and cultural specialists, family counselors, psychologists, and obstetricians/gynecologists, until theoretical saturation was reached. data were analyzed using qualitative content analysis involving transcription, open and axial coding, and identification of thematic categories. the findings consolidate into five key content policy recommendations for television drama production aimed at promoting fertility: 1) highlighting the benefits of large families (e.g., portraying sibling cooperation in child-rearing); 2) demonstrating the disadvantages of small families (e.g., depicting challenges in old-age care); 3) minimizing emphasis on the difficulties of childbearing (e.g., avoiding portrayals of parent-child conflicts); 4) correcting misconceptions about family and fertility (e.g., addressing beliefs about voluntary abortion); and 5) promoting an iranian-islamic lifestyle while critiquing western cultural influences (e.g., reviving subcultures supportive of increased fertility). these identified content policies offer practical guidance for leveraging television drama to address national demographic challenges and encourage higher fertility rates.