هوش مصنوعی و استعارۀ فرانکنشتاین: رویارویی فلسفۀ نوین علوم اجتماعی با صورت بندی جدید مسئلۀ ارزش گذاری

هوش مصنوعی از مهم‌ترین فناوری‌های نوین است که نه‌تنها توجه رشته‌های مختلف علمی، بلکه توجه رویکردهای فلسفی، اخلاقی و دینی را جلب کرده است. در این میان، نوع رویارویی فلسفۀ علوم اجتماعی با هوش مصنوعی فراتر از مباحث متداول دربارۀ جامعه، انسان و تکنیک است. این مواجهه رویکرد هستی‌شناختی و انسان‌شناختی پیچیده‌ای را از فیزیک تا متافیزیک دربر می‌گیرد. این مقاله از شخصیت «فرانکنشتاین» به‌منزلۀ استعاره‌ای برای تفسیر‌پذیر کردن برخی از مواجهات جدید فلسفۀ علوم اجتماعی با هوش مصنوعی استفاده کرده و کانون مسئلۀ خود را «ارزش‌گذاری» قرار داده است. یکی از مبادی بحث «روشنگری» است. به منظور توسعۀ بحث، مقاله از رویکرد نظری چند-لایه‌ای و روش تحلیل نشانه‌شناختی و اسطوره‌شناختی رولان بارت (با تاکید بر تحلیل ضمنی، فرا-زبانی و ایدئولوژیک) استفاده کرده است تا ابتدا، فیلم «من، فرانکنشتاین» را تحلیل کند و سپس، دلالت‌های نظری و معرفتی را دربارۀ هوش مصنوعی بسط دهد. یافته‌ها در سه محور زیر صورت‌بندی شده‌اند: 1- تحلیل نشانه‌شناختی فیلم «من، فرانکنشتاین» (حیات‌گرایی جدید و نوماتریالیسم در دورۀ هوش مصنوعی) 2- هوش مصنوعی و الگوریتم‌های اجتماعی‌سازی‌شده با سوگیری‌های ارزشی (تکامل‌گرایی دیجیتالی) 3- آرمان‌شهرگرایی سایبری، اسطوره‌سازی جدید و امر مقدس (شکل‌گیری اجتماعی-ایدئولوژیک هوش مصنوعی). بخشی از نتایج نشان‌دهندۀ پیوند ایدئولوژیک هوش مصنوعی با شرکت‌های توسعه‌دهندۀ پلتفرم‌ها و الگوریتم‌های این فناوری است. در پایان، اشاراتی به نسبت هوش مصنوعی با موارد زیر شده است: حیث التفاتی اشتقاقی، روح و ارزش، میانجی‌گری معنا، شبیه‌سازی تفکر و ارزش، مهندسی اجتماعی.

artificial intelligence and the metaphor of frankenstein:confrontation of the new philosophy of social sciences withthe new formulation of the valuation issue

artificial intelligence is one of the most important new technologies that has attracted not only the attention of various scientific fields, but also the attention of philosophical, ethical and religious approaches. in the meantime, the type of confrontation between the philosophy of social sciences and artificial intelligence goes beyond the usual discussions about society, human and technology. this confrontation includes a complex ontological and anthropological approach from physics to metaphysics. this article has used the character of &frankenstein& as a metaphor to interpret some of the new encounters of the philosophy of social sciences with artificial intelligence and has placed the focus of its issue on &valuation&. one of the bases of discussion is &enlightenment&. in order to develop the discussion, the article has used the multi-layered theoretical approach and the semiotic and mythological analysis method of roland barthes (with an emphasis on implicit, meta-linguistic and ideological analysis) to first analyze the movie &i, frankenstein& and then, to expand the theoretical and epistemological implications about artificial intelligence. the findings are formulated in the following three axes: 1- semiotic analysis of the movie &i, frankenstein& (new vitalism and neomaterialism in the era of artificial intelligence) 2- artificial intelligence and socialized algorithms besides value biases (digital evolutionism) 3- cyber-utopianism, new myth-making and sacred matter (social-ideological formation of artificial intelligence). part of the results shows the ideological link between artificial intelligence and companies that develop platforms and algorithms of this technology. at the end, some considerations are made to the relation of artificial intelligence with the following subjects: derivative intentionality, soul and value, mediation of meaning, simulation of thought and value, social engineering.