مدلسازی عوامل رفتاری و بنیادی اثرگذار بر نوسانات بازار اوراق بهادار تهران

شناخت رفتار بازار سرمایه همیشه از دو جهت قابل اهمیت است. اولین وجه مهم تصمیم مناسب برای سرمایه گذاری در سطوح مختلف و دومین وجه مهم تصمیم مناسب برای سیاستگذاری در حوزه بازار سرمایه و تامین مالی برای سیاستگذاران است. از این رو مقاله حاضر به دنبال بررسی اثر عوامل بنیادی و رفتاری بر بورس اوراق بهادار تهران می باشد. در این مقاله ابتدا نوسانات بازده شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل واریانس ناهمسانی شرطی خود رگرسیون تعمیم یافته مدلسازی شد، سپس در چارچوب یک مدل رگرسیونی اثر متغیرهای بنیادی و رفتاری شامل متغیرهای مستقل تولیدناخالص داخلی، نرخ بهره، نرخ تورم، نرخ ارز، نقدینگی، بازده دارایی کل بازار، واریانس بازده حقوق صاحبان سهام (به عنوان متغیرهای بنیادی کلان اقتصادی و شرکتی) و نسبت حجم معاملات بازار به درصد غیرشناور (پروکسی رفتار گله ای) بر نوسانات بازده بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفت. روش مورد استفاده برای برآورد خودرگرسیون با وقفه های توزیعی بود. داده ها بصورت فصلی و بازه زمانی مورد بررسی نیز از 1393:1 تا 1402:3 بوده است. نتایج بدست آمده حاکی از این بود که نوسانات بازده بورس اوراق بهادار تهران هم ناشی از متغیرهای بنیادی و هم ناشی از متغیرهای رفتاری است. در کوتاه مدت تمام متغیرهای مورد بررسی بجز واریانس بازده حقوق صاحبان سهام در بازه مورد نظر دارای اثر معناداری بر رفتار بازار سرمایه هستند؛ اما در بلندمدت رفتار بازار متاثر از تولید ناخالص داخلی، تورم، نقدینگی، بازده دارایی و رفتار گله‌‎ای است.

a model of behavioral and fundamental factors affecting the fluctuations of the tehran stock exchange

understanding capital market behavior is crucial for making the better investment decisions, as well as making the better decision from a policymaking perspective. therefore, the aim of this article is to investigate the impact of fundamental and behavioral factors on the tehran stock exchange index. for this purpose, the fluctuations of the tehran exchange dividend price index (tedpix) were modeled using generalized auto-regressive conditional heteroscedasticity. thereafter, a regression model included fundamental and behavioral variables such as: gross domestic product, interest rate; inflation rate; exchange rate; liquidity; return on assets (roa) of the market; variance of return on equity (as macroeconomic and corporate fundamental variables) and the ratio of the total number of shares traded over the period over the number of shares outstanding for the period (considered here as a proxy for herd behavior) to examine the return fluctuations of tedpix. the methodology employed for estimating the regression model was autoregressive distributed lags. furthermore, the data for this purpose was based on the quarterly data between 2014: q2 to 2023: q3.the results obtained indicate that the fluctuations of returns are caused by both fundamental variables and behavioral variables. in the short term, all variables under investigation, except the variance of the return on equity, have a statistically significant effect on the behavior of the capital market. on the other hand, in the long term, the market behavior is affected by gross domestic product, inflation, liquidity, roa, and herd behavior.