تعریف و واکاوی مفهوم سواد فضای مجازی و نسبت سواد رسانه‌ای با آن

هم‌زمان با ورود به قرن 21 سیستم‌های اطلاعاتی و ارتباطی به‌طور فزاینده ای دچار پیچیدگی و همه جانبه گرایی شدند و کلیه نظام های اجتماعی زندگی بشر را متاثر از خود کرده اند و اکنون با گسترش فضای مجازی و زندگی حقیقی، به‌تدریج فضای مجازی تبدیل به زیست دوم انسان ها و امتداد زندگی آن ها شده است و به همین دلیل نیاز به سواد دیگری فراروی ما قرار دارد تا بتوان با بهترین رویکرد در مواجهه با آن قرار گرفت و آن سواد فضای مجازی است. اگرچه برخی از اندیشمندان حوزه سواد رسانه ای معتقدند سواد فضای مجازی، همان و یا بخشی از سواد رسانه ‌ای است، لکن این دو مقوله کاملاً مشابه نیستند و در برخی وجوه افتراق دارند. تصور می شود که این اختلاف‌نظر برآمده از تقلیل تعریف برخی اندیشمندان از فضای مجازی و خطای آنان در تقلیل تعریف فضای مجازی به رسانه است حال‌آنکه نظام رسانه ای تنها ذیل یکی از نظام های فضای مجازی یعنی نظام فرهنگی اجتماعی می‌گنجد. روش پژوهش حاضر تحلیل مضمون است که در دو مرحله احصاء مفاهیم و مضامین اساسی نظریات و تعاریف سواد رسانه ای و سواد فضای مجازی با مطالعات کتابخانه ای و استخراج نظام موضوعات و مسائل سواد فضای مجازی مبتنی بر تعریف مختار صورت گرفته است. مقاله حاضر خاطرنشان می‌سازد مفهوم سواد فضای مجازی متمایز از سواد رسانه‌ای بوده و با احصاء نظام مسائل سواد فضای مجازی آن را مورد بررسی و مداقه قرار می‌دهد.

define & analysis of the concept of cyberspace literacy and the relationship between media literacy and it

literacy is a word whose meaning has changed throughout history in accordance with social needs. as we enter the 21st century, information and communication technologies have become increasingly complex and pervasive, affecting all social systems of human life. now, with the expansion of cyberspace and real life, cyberspace gradually has become the second life of human beings and the extension of their lives. for this reason, we need another literacy to face it with the best approach, and that is cyber literacy. although some thinkers in the field of media literacy believe that cyber literacy is the same as media literacy, but these two concepts are not exactly the same and differ in some respects. it is thought that this disagreement arises from the reduction of the definition of cyberspace by some thinkers and their mistake in simply looking at cyberspace as a medium, while cyberspace is only one of the media systems. the present study is a research using the method of thematic analysis in two stages of enumerating the basic concepts and themes of theories and definitions of media literacy and cyberspace literacy with library studies and extracting the system of cyberspace literacy issues and problems based on autonomous definition. its purpose is to analyze the concept of cyberspace literacy, explain its distinction with media literacy and enumerate the system of its issues.