رابطه سواد رسانه‌ای با میزان پذیرش شایعات در بین مخاطبان شبکه‌های اجتماعی

هدف اصلی انجام این پژوهش، بررسی رابطه سواد رسانه ای با میزان پذیرش شایعات در بین مخاطبان شبکه‌های اجتماعی است. پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش متشکل از کلیه اعضای فعال شبکه های اجتماعی اینستاگرام و تلگرام است. برای انتخاب نمونه از روش نمونه‌گیری سهمیه ای استفاده شد که 360 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از روش میدانی و کتابخانه ای استفاده شد و ابزار مورداستفاده پرسشنامه بوده است. پرسشنامه سواد رسانه ای قربانی، نیوشا و شاطریان (1395) که سه مولفه تنوع و مهارت استفاده، جمع آوری و تولید اطلاعات و نگاه انتقادی را مورد سنجش قرار می‌دهد و پرسشنامه پذیرش شایعات کیم و باک (2010) با 5 عامل انتقال شایعه، قوه استدلال، هیجانات منفی، اعتبار منبع، شکل‌گیری باور انتخاب شدند. برای تعیین روایی ابزار پژوهش از روایی محتوا و برای تعیین پایایی ابزار از آلفای کرونباخ استفاده شد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌های گردآوری‌شده از شاخص‌های آمار توصیفی (فراوانی، میانگین، واریانس و انحراف معیار) و آزمون‌های آماری استنباطی (آزمون کلموگروف اسمیرنوف، t تک نمونه ای، همبستگی پیرسون، رگرسیون، تحلیل واریانس یک‌راهه) استفاده به عمل آمد. نتایج به‌دست‌آمده از تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان داد: میزان سواد رسانه ای کاربران شبکه های مجازی در حد متوسط است؛ میزان پذیرش شایعات بالاتر از حد متوسط است؛ بین سواد رسانه‌ای و مولفه های آن با پذیرش شایعات در بین کاربران رابطه معنی‌دار و معکوس وجود دارد و ضریب تعیین به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که حدود 35 درصد از تغییرات پذیرش شایعات در بین کاربران ناشی از کمبود سواد رسانه ای آنهاست. از بین مولفه های سواد رسانه ای هر سه مولفه تنوع و مهارت استفاده، جمع‌آوری و تولید اطلاعات و نگاه انتقادی قدرت پیش بینی کنندگی پذیرش شایعات را دارند.

the relationship between media literacy and the level of acceptance of rumors among social media audiences

the main purpose of this study is to investigate the relationship between media literacy and the level of acceptance of rumors among social media audiences. the research is applied in terms of purpose and descriptive research method. the statistical population of this study consists of all active members of instagram and telegram social networks. to select the sample, quota sampling method was used and 360 people were selected as the sample. field and library methods were used to collect data and the tool used was a questionnaire. ghorbani, newsha and shaterian (2016) media literacy questionnaire, which measures the three components of diversity and skills of use, collection and production of information and critical view, and kim and buck rumble acceptance questionnaire (2010) with 5 transfer factors rumor, reasoning, negative emotions, source credibility, belief formation were selected. content validity was used to determine the validity of the research instrument and cronbach’s alpha was used to determine the reliability of the instrument. in order to analyze the collected data, descriptive statistics (frequency, mean, variance and standard deviation) and inferential statistical tests (kolmogorov-smirnov test, one-sample t, pearson correlation, regression, one-way analysis of variance) were used. action was taken. the results obtained from data analysis showed: the media literacy of virtual network users is average; the acceptance rate of rumors is above average; there is a significant and inverse relationship between media literacy and its components with the acceptance of rumors among users and shows the coefficient of determination obtained. about 35% of the changes in the acceptance of rumors among users are due to their lack of media literacy; among the components of media literacy; all three components have the power to predict the acceptance of rumors, the diversity and the skill of using, gathering and producing information and the critical eye.