رهبری آموزشی در آموزش و پرورش دوره ابتدایی

پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی رهبری آموزش مدار در سازمان‌های فرهنگی با تاکید بر مدیران مدارس دوره اول ابتدایی شهر تهران انجام شده است. بدین‌منظور مبتنی بر رویکرد پژوهش‌های ترکیبی از نوع اکتشافی (کیفی و کمی)، در دو بخش کیفی (بر اساس داده‌بنیاد خودظهور) و کمی (بر پایه روش پیمایشی مقطعی) داده‌های مورد نیاز گردآوری گردید. در بخش کیفی جامعه آماری شامل متخصصان و خبرگان حوزه رهبری آموزشی بود که به روش نمونه‌گیری غیراحتمالی آگاهانه از نوع هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از مصاحبه‌ نیمه‌ساختاریافته گردآوری گردید. سپس به کمک فن دلفی و بارش مغزی تکمیل شد. نتایج حاصل از کدگذاری مبتنی بر روش داده‌بنیاد خودظهور منجر به شناسایی 248 شاخص، 39 مولفه و 5 بعد اعتقادی، ساختار کار و محیط، سبک رهبری، توانایی سازمانی و کاری رهبر و ویژگی‌های شخصی، عقلی و عاطفی رهبری گردید. جامعه مورد بررسی در بخش کمی شامل کلیه مدیران مدارس دوره اول ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران با مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر به تعداد 415 نفر بود. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و تعداد 199 نفر تعیین و به روش تصادفی طبقه ای نمونه انتخاب شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل عاملی تاییدی نشان داد یافته های بخش کمی عیناً موید بخش کیفی است. پژوهش حاضر ضمن ارائه الگوی رهبری آموزشی متشکل از ابعاد، مولفه ها و شاخص ها برای مدیران مدارس دوره اول ابتدایی شهر تهران، راهکارهایی را برای اجرای الگوی مزبور شناسایی و تدوین کرده است که در ادامه به آنها پرداخته شده است. الگوهای رهبری آموزشی، رویکردهای متفاوتی به رهبری و مدیریت سازمان‌های آموزشی دارند و یک تئوری خاص نمی تواند رهبری و مدیریت مدرسه را به‌طور کامل به تصویر بکشد. با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان گفت الگوی ارائه شده در مقایسه با سایر الگوها دارای جامعیت بیشتری است و از طرف دیگر این الگو صرفاً متناسب با ویژگی‌ها و استلزامات دوره اول ابتدایی است. از آنجاکه مدارس ابتدایی به عنوان نهاد زیربنایی و شکل‌دهنده افراد جامعه بوده و بذر تعهد، تقوا، مسئولیت پذیری، خلاقیت، عشق و... در دوره ابتدایی پاشیده می شود، این دوره در واقع نیازمند رهبری تجسم گرا است.  بنابراین به کارگیری و عملیاتی کردن الگوی مزبور می‌تواند به رهبری آموزشی اثربخش در دوره اول ابتدایی کمک بسزایی نماید.

Identifying the optimal model of educational leadership in education(Case study: school principals of the first elementary school in Tehran)

The aim of this study was to present the model of educationaloriented leadership in cultural organizations with emphasis on school principals in the first elementary school in Tehran. The research was an exploratory mixed method (qualitative and quantitative) that required the required data in the qualitative section (based on grounded theory) and quantitative (based on crosssectional survey method). In the qualitative section, the statistical population included experts and specialists in the field of educational leadership who were selected by targeted sampling method and snowballs. Data were collected using a semistructured interview. Then it was completed with the help of Delphi technique and brainstorming. The results of coding based on Grounded theory led to the identification of 248 indicators, 39 components and 5 dimensions including belief dimension, dimension of work and environment, dimension of leadership style, dimension of organizational and work ability of leader and dimension of personal, intellectual and emotional characteristics of leadership. The study population in a quantitative section included all school principals in the first elementary school in Tehran (415 people). The Cochran’s formula was used to determine the sample size, and 199 individuals were identified and randomly selected from the sample class. Data analysis using the confirmatory factor analysis test showed that the findings of the quantitative section are exactly the same as the qualitative section. According to the obtained results, it can be said that the obtained pattern is more comprehensive than other patterns, and on the other hand, this pattern is only suitable for the characteristics and implications of the first elementary period. Therefore, applying and implementing this model can be of great help to effective educational leadership in the first elementary period school.