تحلیل جایگاه فلسفی عقلانیت به منظور تبیین مصادیق آسیب و سلامت در حوزه امر به ‌معروف و نهی از منکر

پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه عقلانیت در نظریه های فیلسوفان و تبیین مصادیق آسیب و سلامت در حوزه امر به معروف و نهی از منکر از این منظر انجام شد. این پژوهش از جمله پژوهش های کیفی است و با استفاده از روش گرندد تئوری با رویکرد تطبیقی تحلیلی انجام پذیرفت. حوزه پژوهش شامل تمامی اسناد علمی در حوزه فلسفه و دین بود که نظرات فلاسفه در حوزه عقلانیت و مفاهیم مرتبط با فریضه دینی امر به معروف و نهی از منکر در آنها قابل استخراج بود.ابزار گرداوری اطلاعات شامل فیش برداری مرتبط با مفهوم عقلانیت و امر به معروف و نهی از منکر بود. در مرحله نخست از متون مرتبط با موضوع، جملات مرتبط با هدف اصلی پژوهش انتخاب و کدگذاری شدند. مفهوم عقلانیت در 340 کد از دیدگاه 93 فیلسوف و اندیشمند تدوین گردید. در مرحله دوم از میان این کدهای باز، محقق 153 کد انتخابی را با عنوان «عقل، عاقل و عاقلانه» برگزید. در مرحله سوم مقوله های انتخابی مفهوم امر به معروف و نهی از منکر با کدهای انتخابی مرحله دوم مورد مطالعه و تطبیق قرار گرفتند و بر اساس همسویی و ناهمسویی با نظرات فلاسفه در جدول طبقه بندی گردیدند.برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش پیشنهادی استراوس و کوربین استفاده گردید. نتایج نشان داد مفاهیم امر به معروف و نهی از منکر از جمله کفایت تشخیص عقلی، امر و نهی کردن، وظیفه حاکمیت، احساس مسئولیت، وظیفه انسانی، تغییر و پیشرفت، وجوب شرعی، خیر بشریت، حفظ امنیت، تعامل مردم و دولت، ساختار دولتی، پیروی از قانون و ... با نظرات فیلسوفان همسویی داشته و آنها را عقلانی تشخیص داده اند. همچنین مفهوم امر به معروف و نهی از منکر در چهار مقوله قانون، دین، سیاست و پیشرفت آسیب شناسی شد. فروکاهی، تفکیک جنسیتی و امتیازی کردن از جمله آسیب ها بودند.

philosophical analysis of rationality to clarify aspects of harm and integrity in the domain of enjoining good and forbidding evil

the present study aims to examine the role of rationality in the theories of philosophers and clarify the instances of harm and integrity within the context of enjoining good and forbidding evil from this perspective. this qualitative research was conducted using grounded theory with a comparative-analytical approach. the research domain encompassed all scientific documents related to philosophy and religion, where the views of philosophers on rationality and concepts associated with the religious duty of enjoining good and forbidding evil could be extracted. the data collection tools included note-taking related to the concepts of rationality and enjoining good and forbidding evil. in the first stage, relevant statements from texts addressing the main objective of the research were selected and coded. the concept of rationality was compiled from 43 codes derived from the views of 30 philosophers and thinkers. in the second stage, 350 selected codes were categorized under the headings reason, rational person, and rational action. in the third stage, the selected categories of enjoining good and forbidding evil were studied and compared with the chosen codes from the second stage, and were classified based on their alignment or misalignment with the views of philosophers. strauss and corbin's proposed method was used for data analysis. the results showed that concepts related to enjoining good and forbidding evil, such as the sufficiency of rational judgment, issuing commands and prohibitions, the responsibility of governance, sense of responsibility, human duty, change and progress, religious obligation, the welfare of humanity, maintaining security, interaction between people and the government, governmental structure, and adherence to the law, were aligned with the views of philosophers and were deemed rational. additionally, the concepts of enjoining good and forbidding evil were analyzed for harm within four categories: law, religion, politics, and progress. reductionism, gender segregation, and granting privileges were identified as some of the harms.