بررسی و تحلیل روشهای مقابله با چشم زخم در روایات شیعه

باور به تاثیر چشم زخم از باورهای شایع بین اقوام گوناگون است. از دیرباز مردم برای جلوگیری و دفع آسیب‌های ناشی از چشمِ بد دست به اقدامات گوناگونی می‌زدند. این نوشتار در صدد پاسخ به این سوال است که در فرهنگ اسلامی چه راهکاری برای رویارویی با این چالش ارائه شده است. به این منظور با استفاده از روش تحلیلی‌توصیفی و منابع کتابخانه‌ای میراث روایی شیعه‌پژوهیده، روایات مرتبط گردآوری، تحلیل و بررسی شده و میزان اعتبار هر یک مشخص شده است. در فرهنگ دینی، مهم‌ترین روش جلوگیری از چشم زخم و درمان ناشی از آن، مبتنی بر دعا و ارتباط با خدا پیشنهاد شده است. اما بیشتر دعاهای مقابله با چشم زخم دچار آسیب‌های متنی و سندی هستند که اعتماد به آن‌ها را کاهش می‌دهد. طب الائمه(ع)، مکارم الاخلاق و برخی منابع متاخر مانند مصباح کفعمی و بحار الانوار بیشترین میزان روایات و ادعیه مربوط به چشم زخم را گزارش کرده‌اند. بخش قابل‌توجهی از این روایات از منابع اهل سنت اخذ و اقتباس شده‌اند. بخشی از دعاهای دفع یا درمان چشم زخم که از نظر محتوایی مقبول هستند، می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.