تحلیل محتوای گزاره‌های عدم تکلیف در «حدیث رفع» جهت استنباط اصول تربیتی

خداوند، پیامبرش را به شریعت و دینی که مستقیم و آسان است مبعوث نموده و دایره احکام و تکالیف را به امر حلال و حرام خلاصه ننموده است. بر اساس این الگوی تساهل و تسامح که در شریعت حکم‌فرماست، موضوعات نُه‌گانه در حدیث رفع که مسئولیت و تکلیف آن از افراد برداشته شده، مورد تحلیل قرار گرفت. این موارد که با نگاه تساهل و تسامح و با در نظر گرفتن شرایط مخاطب وضع گردیده است می‌تواند الگویی جهت استنباط اصول تربیتی مرتبط با رویکرد سهل‌گیرانه در تربیت باشد. به همین منظور، برای دست‌یابی به یافته‌های پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی به شیوه‎‌ی استقرایی استفاده شد. موارد نُه‌گانه حدیث رفع در قالب هفت دسته تقسیم‌بندی شد و از هر دسته دو اصل تربیتی استخراج گردید که جمعاً چهارده اصل تربیت تساهلی مورد استنباط قرار گرفت که شامل موارد زیر می‌باشد: اصول نادیده انگاری و خطاپوشی از بحث خطا، اصول عذرپذیری و یادآوری از بحث فراموشی، اصول بخشش و رفع موانع از بحث آنچه تحت اجبار انجام دهند، اصول پیشگیری و آموزش بعد از خطا از بحث آنچه نمی‌دانند، اصول توانمندسازی و تسهیل تکلیف از بحث آنچه از توانشان بیرون است، اصول چاره‌اندیشی و ایمن‌سازی از بحث آنچه بدان ناچار شوند، اصول تعویق تنبیه، تنبه (اعطای بینش) از بحث آنچه از حسادت و فال بد زدن و تفکر وسوسه‌آمیز در آفرینش کنند البته تا زمانی که بر زبان نیاورند.

analyzing the content of statements of no obligation in remedial hadith in order to infer educational principles

god has sent his prophet with the sharia and religion which is straight and easy and he has not reduced the scope of rulings and duties to halal and haram. based on this pattern of tolerance and tolerance which is ruled by the sharia law, the nine topics in the rifa hadith, whose responsibility and duty have been removed from individuals, were analyzed. these cases, which have been established with the view of tolerance and considering the conditions of the audience, can be a model for deriving educational principles related to a permissive approach in education. for this purpose, the method of qualitative content analysis was used in an inductive way to obtain the research findings. the nine cases of hadith rifa were divided into seven categories, and two educational principles were extracted from each category, and a total of fourteen principles of tolerant education were deduced, which include the following: the principles of ignoring and covering up mistakes, the principles of apologizing and reminding of the discussion. forgetting, the principles of forgiveness and removing obstacles from the discussion of what they are forced to do, the principles of prevention and education after mistakes from the discussion of what they do not know, the principles of empowerment and facilitating the task from the discussion of what is beyond their ability, the principles of solution thinking and safety from the discussion of what they are forced to do the principles of postponing punishment, punishment (giving insight) from discussing what they create out of jealousy, bad omens, and tempting thinking, of course, until they do not utter it.