بررسی امکان‌های الهیات تطبیقی درباره چالش‌های لفظی تفسیر آیات مربوط به زنان در قرآن و کتاب مقدس

در این مقاله به موضوع وحی، الفاظ و شیوه تبیین ارتباط آنها و اثرش بر تفاسیر، خصوصا تفسیر آیات مربوط به زنان در کتاب مقدس و قرآن پرداخته‌ام و کوشیده‌ام نشان دهم در دوران مدرن چگونه الفاظ متون مقدس برای تفسیر و نهاد دین مسئله‌ساز شدند؛ در نتیجه این مسائل الهیات لیبرال، رهایی‌بخش و فمینیستی برای حفظ ایمان مسیحی به کتاب مقدس و نیز تعهد به سعادت انسان شکل گرفتند. این الهیات‌ها عمدتاً با تاکید بر ارزش‌های مدرن عقل، علم و اخلاق رویکردهای غیرلفظ‌محور را درباره فهم متن و تفسیر آن پیش گرفتند. چرخش‌های مدرن در جهان‌بینی بر مسلمانان و فهم آنها از قرآن نیز اثر گذاشت و منجر به تلاش‌های تفسیری جدید و هماهنگ با زمانه در میان آنان شد؛ مسلمانان نواندیش کوشیدند تبیینی نو از وحی و لفظ قرآن عرضه کنند که ضمن حفظ پیام جهانی قرآن، چالش‌های لفظی آن را نیز برطرف کند. ایده هرمنوتیک سوءظن در میان فمینیست‌های مسیحی و در دل آن «کانن درون کانن» از جمله شیوه‌هایی بودند که در تفسیر کتاب مقدس و حل تعارضات مربوط به زنان به کار گرفته شدند و کوشیدند با یافتن زمینه‌های مردسالاری در زبان متن و تفسیر آن، بر بخش‌های رهایی‌بخش کتاب مقدس تکیه و تاکید کنند و بدین شکل از الفاظ مسئله‌ساز عبور کنند. در میان مسلمانان نیز شیوه‌هایی چون نظریه دو حرکتی فضل‌الرحمان مبنای کار فمینیست‌های مسلمان قرار گرفت و روش‌های تفسیری بافتمندسازی تاریخی، روش درون‌متنی و پارادایم توحیدی برای حل چالش‌های لفظی قرآن به کار گرفته شد. فمینیست‌های مسلمان اگرچه می‌کوشیدند با متن درگیر شوند و آن را از معنا و تفاسیر مردسالار جدا کنند، نمی‌توانستند از جست‌وجوی مقصود اصلی متن دست بکشند. تلاش آنها این بود که قرآن را نخست متنی برابرگرا ببینند و بنمایانند اما پس از درگیری با الفاظ درباره برخی آیات به بن‌بست می‌رسیدند و با برجسته کردن توحید و عدالت اجتماعی به عنوان پیام اصلی قرآن می‌کوشیدند به طور ضمنی کمرنگ کردن بخش‌های دیگری از قرآن را برای عبور از چالش‌ها پیش نهند، که بی شباهت به ایده کانن درون کانن مسیحی نیست. با توجه به امکان‌های الهیات تطبیقی می‌توان گفت ایده کانن درون کانن که به صورت ضمنی در میان مسلمانان و برای تفسیر قرآن به کار گرفته شده است شایستۀ بررسی و اعتنای بیشتر و جدی‌تر از سوی مسلمانان است.

exploring the possibilities of comparative theology in addressing lexical challenges in interpreting verses on women in the quran and the bible

this paper delves into the concept of revelation, its linguistic expression, and the impact of its interpretation on religious texts, particularly in relation to verses concerning women in the quran and the bible. it examines how, in the modern era, the language of sacred texts has become problematic for both interpretation and the institution of religion. in response to these challenges, liberal, liberation, and feminist theologies emerged to preserve christian faith in the bible while upholding human well-being. these theologies, emphasizing modern values of reason, science, and ethics, have advocated for non-literal approaches to understanding and interpreting texts. modern shifts in worldview have also impacted muslims and their understanding of the quran, leading to new and contemporary interpretive efforts. muslim reformers have sought to offer a fresh interpretation of revelation and quranic language that preserves the quran’s universal message while addressing its lexical challenges. the idea of &hermeneutics of suspicion& among christian feminists, including the concept of a &canon within the canon,& has been employed in interpreting the bible and resolving conflicts related to women. by identifying patriarchal underpinnings in the language of the text and its interpretation, these approaches emphasize the liberating aspects of the bible, thereby navigating problematic language. similarly, among muslims, approaches such as fazlur rahman’s two-movement theory have informed the work of muslim feminists. historical contextualization, intra-textual methods, and the tawhidic paradigm have been employed to address lexical challenges in the quran. while muslim feminists have endeavored to engage with the text and separate it from patriarchal interpretations, they cannot abandon the search for the text’s original intent. their efforts have focused on presenting the quran as an egalitarian text, yet, upon encountering problematic language in certain verses, they have reached impasses. by highlighting tawhid and social justice as the quran’s core messages, they have implicitly sought to minimize other aspects of the quran to overcome these challenges, a strategy not dissimilar to the christian idea of a canon within a canon. given the possibilities of comparative theology, it can be argued that the idea of a canon within a canon, which has been implicitly employed among muslims for quranic interpretation, merits further and more serious examination and consideration by muslims.