خوانشی بر اشعار حماسی حضرت عباس (ع) در روز عاشورا از منظر تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف

مباحث زبان‌شناسی در قرن بیستم میلادی نقش موثری در رویکردهای جدید نقد ادبی داشته است. در نتیجه باعث رشد علم‌گرایی در حوزه تحلیل متون و در نهایت ظهور مکاتب تازه‌ای در سبک‌شناسی از جمله تحلیل گفتمان شده است. از مشهورترین نظریات تحلیل گفتمان انتقادی، نظریۀ نورمن فرکلاف است. این نظریه با نگاهی ژرف که از صورت‌بندی متن عبور می‌کند، به بررسی بافت موقعیتی و بافت بینامتنی متون می‌پردازد و تاثیر آن را بر نهادهای جامعه و دانش زمینه‌ای مخاطبان و رابطه آنها را با قدرت و ایدئولوژی حاکم بیان می‌کند. نویسندگان در نوشتار حاضر، درصددند تا اشعار حماسی حضرت عباس (ع) در روز عاشورا را با استفاده از روش توصیفی– تحلیلی و بر مبنای نظریه تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف مورد بررسی قرار دهند. نتایح حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که استفاده از اسلوب‌های کلامی و عناصر بلاغی در این رجزها، متناسب با مقتضی حال مخاطب و در خدمت القای معانی مورد نظر مولف بوده است. آیات قرآن تاثیر مشهودی بر این رجزها دارد و نمودهای اعتقاد به منظومۀ فکری امامت شیعه در سراینده، به وضوح خود را در این اشعار حماسی نمایان می‌سازد. ایدئولوژی حاکم بر رجزها با ایدئولوژی حاکم بر اکثریت جامعۀ آن زمان در تضاد است. چه، این اشعار در پی اقناع مخاطبان است که حاکمیت حقی الهی است، موقعیت استقرار آن باید مشروع و در بیت امامت باشد و از ملازمات این مشروعیت بخشی، مجاهدت در راه خدا و حماسه‌آفرینی است.

a reading on the epic poems of hazrat abbas (pbuh) on the day of ashura from the perspective of analyzing the critical discourse of farklaf

linguistics in the 20th century has played an effective role in the new approaches of literary criticism. as a result, it has caused the growth of scientism in the field of text analysis and finally the emergence of new schools in stylistics, including discourse analysis. one of the most famous theories of critical discourse analysis is norman fairclough’s theory. this theory examines the situational context and intertextual context of texts with a deep look that goes beyond the formulation of the text and expresses its impact on the institutions of society and the background knowledge of the audience and their relationship with the ruling power and ideology. in this article, the authors are trying to analyze the epic poems of hazrat abbas (pbuh) on the day of ashura using the descriptive-analytical method and based on farklough’s critical discourse analysis theory. the results of the research show that the use of verbal styles and rhetorical elements in these poems is appropriate to the needs of the audience and in the service of inducing the author’s intended meanings. the verses of the quran have a visible effect on these verses, and the singer’s belief in the intellectual system of the shia imamate clearly shows itself in these epic poems. the ruling ideology of the rajas is in conflict with the ruling ideology of the majority of the society at that time. what, these poems seek to convince the audience that sovereignty is a divine right, the position of its establishment must be legitimate and in the house of imamate, and one of the consequences of this legitimacy is striving in the way of god and creating epics.