واگرایی مطالعات تفسیری معاصر از غایات انسان‌مدار قرآن کریم

تاثیرپذیری مطالعات تفسیری معاصر مسلمانان از تحقیقات متاخر مستشرقان که براساس دستاوردهای علوم انسانی معاصر غرب و با قیاس به روش‌های مطالعات مدرن کتاب مقدس صورت پذیرفته بایستی با غایات قرآن کریم تراز شود. پژوهش حاضر با ریز شدن در متدهای مدرن تفسیری نشان می‌دهد که بسنده کردن به تفسیر آفاقی که محصول نهایی تفسیر مدرن است با هدف متکلم و مخاطب این کلام تطابق ندارد؛ با صَرف توان فهمنده در عناصر تاریخی و ادبی و ...، مقابل تجلی الهی از دریچه کلام مقدس حجاب می‌شود؛ آیات الهی را به عبارات ادبی تنزل می‌دهد؛ مراد الهی را تا حد فهم معاصران قرآن به زیر می‌کشد؛ به ذوبطون بودن قرآن و هم‌صنف نبودن آیات و اقتضائات تفسیری هر صنف و ذومراتب بودن فهم‌ها و لزوم رجوع به منابع معتبرِ فهم، بی‌توجه است؛ از فرآیندهای تفکر و تطبیق و از همه مهمتر تاویل قاصر است و با محدود کردن فهمنده به سطح متن او را از مزایای عرفانی و ایمانی آن محروم می‌کند فلذا متدهای جدید تفسیر متون مقدس آن‌وقت برای باورمندان به قرآن‌کریم در فهم قرآن سودمند است که اولاً تحت نظارت قرآن‌پژوهان مسلمان طراحی‌شود تا اهداف، نقش و جایگاه این کتاب در آن ملحوظ باشد و ثانیاً بعد از این گام ابتدایی، توجه اصلی بایست معطوف به مراتب بعدی باشد که با سیر انفسی و تطبیق و تاویل آیات آغاز می‌شود تا شخص در جهان متناظر آن یعنی درون خویش گام‌زند و به مواجهه مطلوب نهایی با متن مقدس یعنی شریک‌الاذواق نبی شدن و مشارکت در بازآزمایی تجربه خطاب، نائل‌آید.

the divergence of contemporary interpretive studies of the humanistic goals of the holy quran

the contemporary muslim interpretive studies are being influenced by late orientalist studies that are based on the achievements of the contemporary western humanities and is formed in an analogy with modern bible study methods thus must be aligned with the goals of the holy qur’an. delving on modern methods of interpretation, this article shows that being satisfied with cosmic interpretation [afaqi, or interpretation of the horizons]- which is the final product of modern interpretation - does not correspond to the aim of the speaker of the qur’an and the addressee of these words; spending the energy of the understander in historical and literary elements, and etc., this approach veils the divine manifestation through the lens of the holy word; reduces the divine verses to literary expressions; reduces the divine intention to the understanding of the contemporaries of the qur’an; is inattentive to the fact that the qur’an has some hidden meanings and the qur’anic verses are of different categories and each category has its own interpretive requirements, and there are different levels of understandings and it is necessary to refer to the reliable sources of understanding; is incapable of the processes of thinking and adapting to cases and most importantly, of presenting an esoteric interpretation (ta’vil) and deprives the understander of the book from its mystical and faith benefits by limiting him/her to the surface of the text. therefore, the new methods of interpreting the holy texts can be useful for qur’an believers in understanding the text, only when they are designed under the supervision of muslim qur’anic scholars, in the first place, so that the aims, role and position of this book are taken into account.