تبیین و ارزیابی آراء فمینیست‌های اسلامی پیرامون آیه 34 سوره نساء؛ مطالعه موردی دیدگاه اسما بارلاس

یکی از چالشی‌ترین مباحث محافل علمی و غیرعلمی در سده اخیر در اقصی نقاط جهان مساله زنان و حقوق آنان است. جوامع اسلامی نیز از این مساله بی‌بهره نبوده و گفتگوهای و حتی کشمکش‌های زیادی پیرامون زنان و جایگاه آنان در اسلام و فقه اسلامی صورت گرفته است. در همین راستا شاید بتوان گفت چالشی‌ترین آیه قرآن کریم پیرامون زنان آیه 34 سوره نساء هست که به مباحثی همچون قوامیت مردان، برتری مردان، اطاعت زنان از شوهران و ضرب زنان توسط مردان اشاره دارد. در این میان جریان‌های نواندیش همچون جریان «فمینیسم اسلامی» دیدگاه‌های متفاوتی عرضه کرده است. از این‌رو در مقاله حاضر به روش توصیفی-تحلیلی نظرات اسما بارلاس به‌عنوان یکی از نواندیشان برجسته فمینیسم اسلامی پیرامون آیه 34 سوره نساء تبیین شده و ارزیابی می‌گردد. بارلاس معتقد است سنت تفسیری پدرسالار در جوامع اسلامی به الهامات الهی قرآن بی‌توجهی کرده و برداشت‌های نادرست پدرسالارانه خود را به خواست الهی نسبت داده است. وی قوامیت را به «حفاظت و حمایت»، تفضیل را به «برتری مالی»، قانتات را به «قنوت و تسلیم در برابر خداوند، نه شوهر»، نشوز را به «اختلال در زندگی زناشویی، نه نافرمانی از تمکین شوهر» و ضرب را به «برخوردی نمادین، نه کتک زدن» تفسیر کرده است. در ادامه مقاله نشان داده شده که مبنای فکری بارلاس یعنی تاریخ‌مندی قرآن نواقصی جدی دارد و برخی نظرات قرآنی او پیرامون آیه 34 سوره نساء خلاف ظواهر قرآنی، منابغ لغوی و روایات معصومین علیهم‌السلام است.

explaining and evaluating the views of islamic feminists regarding verse 34 of surah an-nisa’; a case study of asma barlas’s perspective

one of the most important challenges in scientific and non-scientific areas in recent centuries in all parts of the world is the issue of women’s rights. islamic societies also have dealt with this issue and there have been many conversations and even conflicts about women and their place in islam and islamic jurisprudence. in this regard, it can be said that the most challenging verse about women in the holy quran is 4:34 which refers to issues such as the strength of men, the superiority of men, obedience to men and multiplication by men. meanwhile, modernists such as &islamic feminism& has offered different views. therefore, in the present article, the views of asma barlas as one of the prominent modern thinkers of islamic feminism regarding verse 4:34 are explained and evaluated in a descriptive-analytical manner. barlas believes that the patriarchal interpretive tradition in islamic societies has ignored the divine revelations of the qur’an and attributed its patriarchal misconceptions to divine will. he interpreted “qiwamah” to &protection&, “tafzil” to &financial superiority&, “qonoot” to & submission to god, not the husband&, “nuzhuz” to &disruption of marital life, not disobedience to the husband& and “multiplication” to &symbolic act, not a beating.& it is demonesterated that barlas’s thought, ie the historicity of the qur’an, has serious shortcomings, and some of her qur’anic views on verse 4:34 are contrary to the qur’anic appearances, lexical sources, and narrations of the infallibles (peace be upon them).