بررسی مبنای مسئولیت متصدی حمل‌ونقل دریایی در حقوق ایران و تطبیق آن با کنوانسیون بروکسل، مقررات هامبورگ و روتردام

از مهم‌ترین مباحث حقوق دریایی، حمل‌ونقل دریایی و مسئولیت مدنی متصدی است و اهمیت آن نسبت به حمل‌ونقل خشکی و هوایی بیشتر است، زیرا هزینه و سهولت آن بیشتر است و در عین حال نقش آن در توسعه تجارت بین‌الملل در مقایسه با سایر حمل‌ونقل‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار است. حمل و نقل دریایی کالا در حقوق بین‌المللی را مقررات سه کنوانسیون عمده مختلف تنظیم می‌کند: کنوانسیون لاهه ویزبی 1924، کنوانسیون هامبورگ 1987و کنوانسیون اخیرالتصویب روتردام 2008. لذا کشورهای مختلف بسته به اینکه به کدام‌یک از این کنوانسیون‌ها ملحق شده باشند یا مقررات آن را وارد حقوق داخلی خود کرده باشند، حمل‌ونقل بین‌المللی کالا از طریق دریا را بر ساختارهای متفاوتی بنا نهاده‌اند. مبنای مسئولیت متصدی حمل‌ونقل در هر‌یک از این سه کنوانسیون، در عین اینکه بر زمینه تقصیر قرار گرفته، متفاوت است. درخصوص مبنای مسئولیت متصدی حمل‌ونقل در این کنوانسیون‌ها و به تبع آن قانون دریایی ایران، اختلاف نظر وجود دارد و بیشتر معتقدند که بر فرض تقصیر استوار شده است؛ درحالی‌که مسئولیت در مقررات هامبورگ مبتنی بر فرض مسئولیت است و مقررات روتردام در عین اینکه مسئولیت را بر فرض تقصیر استوار ساخته، تفصیلاً بار اثبات دعوا را در هر‌یک از مراحل اثبات ادعا، به‌طور متعادل میان مدعی و متصدی تقسیم کرده و لذا می‌توان که گفت ساختاری نو در اختصاص بار اثبات دعوا و تعیین مبنای مسئولیت بنا نهاده است. این مقاله با رویکرد تطبیقی تلاش کرده تا مبنا، شرایط و مسئولیت متصدی در قراردادهای حمل‌ونقل بین‌المللی دریایی کالا را با توجه به مقررات لاهه، هامبورگ و روتردام مطالعه کند.

examining the basis of the responsibility of the maritime transport operator in iran’s law and its comparison with the brussels convention, hamburg and rotterdam regulations.

one of the most important topics of maritime law is maritime transportation and the civil liability of the operator, and its importance is greater than land and air transportation because its cost and ease are greater, and at the same time, its role in the development of international trade is compared to others. transportation is more important. the maritime transport of goods in international law is regulated by the provisions of three different major conventions: the hague-visby convention of 1924, the hamburg convention of 1987 and the recently adopted rotterdam convention of 2008. therefore, depending on which of these conventions they have joined or have incorporated its provisions into their domestic laws, different countries have based the international transportation of goods by sea on different structures. the basis of responsibility of the carrier in each of these three conventions is different, while it is based on fault. there is a difference of opinion regarding the basis of responsibility of the transport operator in these conventions according to the maritime law of iran, and most of them believe that it is based on the assumption of fault. while liability in the hamburg regulations is based on the assumption of liability. and the regulations of rotterdam, while basing the responsibility on the assumption of fault, but in detail, the burden of proving the claim has been divided evenly between the claimant and the operator in each of the stages of proving the claim. it is based on responsibility. this article, with a comparative approach, has tried to study the basis, conditions and responsibility of the operator in the contracts of international sea transportation of goods according to the regulations of the hague, hamburg and rotterdam.