شهادت دروغ و کتمان شهادت در حقوق بین‌النهرین باستان، ایران و اسلام

اسناد و مدارک تاریخی مکشوفه از سوی باستان‌شناسان حکایت از آن دارد که از ابتدای قانونگذاری در شکل سنتی آن یعنی آنچه که از قانون‌نامه‌ها، اندرزنامه‌ها، فرامین پادشاهان، آرای ثبت شده دادگاه‌ها، عرف و عادات قضایی و نظریه علمای حقوق به جای مانده است تا قانونگذاری جدید همواره «شهادت شهود» به عنوان یک دلیل اثباتی جرم مورد توجه و اهمّیت خاصی بوده است و البته «شهادت دروغ» و «کتمان شهادت» نیز به عنوان یک پدیده نامیمون در روند دادرسی ایجاد اختلال نموده و این موضوع از دید مورخان حقوق مکتوم نمانده است. از نظر ماهوی، محکومیت به پرداخت جزای نقدی و نیز پرداخت غرامت، قطع کردن دست و زبان و حتی سلب حیات شاهدی که شهادت به دروغ می‌داد در تاریخ حقوق بین‌النهرین و ایران باستان به اثبات رسیده است؛ اما کتمان شهادت فقط در ادوار خاصی از تاریخ حقوق جرم محسوب می‌شود و در ادوار دیگری جرم‌انگاری نشده است. در حقوق اسلام نیز مجازات شهادت دروغ، تعزیر شاهد می‌باشد و نوع و میزان آن به اختیار حاکم واگذار گردیده است و اگر این شهادت دروغ منتهی به قصاص فردی گردد شاهد به خاطر آن قصاص می‌شود و چنانچه این شهادت دروغ بر حد باشد بر شاهد حد جاری می‌شود و اگر موجب دیه باشد بر شاهد دیه واجب می‌شود. از نظر شکلی نیز چنانچه این شهادت دروغ قبل از قطعیت رای به موجب حکم دادگاه به اثبات برسد از موجبات تجدیدنظرخواهی نسبت به رایی است که بر اساس شهادت دروغ صادر شده است و هرگاه بعد از قطعیت حکم به اثبات برسد از موارد اعاده دادرسی نسبت به آن محسوب می‌شود. در حقوق فعلی ایران نیز کتمان شهادت هرچند گناهی بزرگ و عملی مذموم است ولی جرم‌انگاری نشده است.

perjury and concealment of evidence in the law of aancient mesopotamia, iran and islam

historical documents and evidences discovered by archaeologists show that legislation in its primary traditional form -namely anything has been remained from codes, epistles, the decrees of kings, recorded rulings in courts, judicial customs and habits, and doctrine- and modern form regars the testimony of witnesses as an important proof of guilt. meanwhile &perjury& and &concealment of evidence& lead to an ominous phenomenon in the process of trial and it had not been ignored by the historians. from the substantive viewpoint, convicting to fine and compensation, cutting of the hands and tongue, and even depriving the life have been proven for the witness who had the falsely testify in the history of mesopotamia and iran’s law. the concealment of evidence has been criminalized only in particular times in history. in islamic law the punishment of perjury is the ta`zir of witness and the type of this punishment was delegated to the discretion of the islamic governor, and if the perjury lead to the death of an individual, the false witness is punished, and if the perjury had the retribution, it is executed for that testimony, and if lead to the blood money, it would be upn the false witness. from the procedural view, if the perjury is proven before the finality of verdict, reconsideration is allowed, and if the perjury is proven after the finality of verdict, judicial review is allowed. in the contemporary law of iran, concealment of testimony, though is a great sin and bad practice, but has not been criminalized.