تاملی بر امتیازات اسناد تجاری و زمینه‌های جانشینی چک به جای سایر اسناد تجاری

قانونگذار به منظور رواج هرچه بیشتر اسناد تجاری و استفاده زیادتر اشخاص از این اسناد، امتیازات مختلفی را برای اسناد تجاری در نظر گرفته است. بخشی از این امتیازات به عنوان امتیازات مشترک در مورد هر سه سند تجاری برات، سفته و چک اعمال می‌شود؛ امّا بخشی دیگر به عنوان امتیازات خاص چک، تنها به این سند تجاری اختصاص یافته است. در مقابل امتیازات مشترکی که در مورد هر سه سند تجاری قابل اعمال است، امکان تعقیب کیفری صادرکننده چک پرداخت نشدنی، امکان وصول وجه چک از طریق اجرائیه ثبتی، محاسبه خسارت تاخیر تادیه از تاریخ سررسید چک، مسوول بودن شخصی که به وکالت یا نمایندگی چک را صادر می‌ کند، ناچیز بودن حق تمبر مالیاتی، عدم اجبار دارنده چک به قبول بخشی از مبلغ چک و رسیدگی فوری و خارج از نوبت دعاوی حقوقی و کیفری مربوط به چک از جمله مزایای مهمی است که قانونگذار تنها در مورد چک قائل گردیده است. اعطای امتیازات خاص به چک موجب شده است در میان اسناد تجاری جایگاه ویژه‌ای پیدا کند و با حذف نمودن برات از صحنه تجارت داخلی، در موارد زیادی به عنوان جایگزین سفته، ایفای نقش نماید. این مقاله تلاش دارد تا با بررسی امتیازات مشترک اسناد تجاری و امتیازات خاص چک، زمینه‌های جایگزینی چک به جای اسناد تجاری دیگر را مورد واکاوی قرار دهد.

some reflections on the privileges of commercial documents and the issue of substitution of cheque for other commercial documents

the legislature, for the purpose of commercial documents and their increased use by individuals, has provided different privileges. some of these privileges is applicable commonly to the bills of exchange, promissory notes and cheques. however, the other part has been assigned only to this commercial document as the special privileges of checks. there are some special privileges for cheque. it is necessary to mention that cheque contributes to commercial transactions as a substitute for promissory note. the bill of exchange has been removed from the internal commercial arena. this paper intends to scrutinize the contexts for substituting the cheque in place of the other commercial documents by investigating the common privileges of commercial documents in addition to the special privileges of cheque.