تبیین مولفه های ارتقادهندۀ استطاعت قرارگاه رفتاری «نمونۀ موردی: محلۀ نیاورانِ شهر تهران»

عبارت قرارگاه رفتاری دربردارنده‌ مفهومی پردامنه و پرکاربرد است که با نگاهی ویژه در دانش روان شناسی محیط به آن پرداخته شده است. روان شناسی محیطی به محیط کالبدی، به عنوان بستری موثر در جهت شکل گیری رفتارهای فردی و اجتماعی توجه نموده است. در واقع انسان بر اساس ویژگی ها و نیازهای فردی و اجتماعی خود به برخی از داده های محیط واکنش نشان داده و متناسب با آن رفتاری را از خود بروز می دهد که ملاک بررسی، رفتارهای پرتکرار خواهد بود. ملاک اصلی، شناسایی مولفه های ارتقادهندۀ استطاعت قرارگاه رفتاری در جهت پیاده سازی آن ها در محلۀ نیاوران واقع در منطقۀ یک تهران است. دلیل انتخاب این بستر علاوه بر قابلیت های فیزیکی و اجتماعی محلۀ نیاوران، به این سبب است که محلات عنصری پیوند دهنده میان کانون خانواده و بستر شهری به‌شمار می-روند. سوال بنیادی این پژوهش عبارت است از: مولفه های موثر بر تطبیق محیط کالبدی با الگوهای بهینۀ رفتاری در راستای پاسخگویی مناسب به رفتارهای فردی و اجتماعی چیست؟ براین‌اساس هدف اصلی پژوهش شناخت و پیش بینی رفتار تحت‌تاثیر سه حوزۀ فردی، اجتماعی و محیطی است و پیاده سازی آن عوامل در قرارگاه های رفتاری بالاخص محلۀ نیاوران در جهت بهینه سازی رفتار است. این پژوهش به روش تحلیل محتوای پیمایشی و با طرح پرسش‌نامه از کاربران محله طی فرایندی برنامه ریزی شده، در جهت تبیین مولفه های ارتقادهندۀ قرارگاه رفتاری اقدام نموده است. باتوجه‌به شناسایی نقاط شاخصی که از تجزیه‌وتحلیل پرسش‌نامه به دست آمد، نقاطی که قرارگاه‌های رفتاری بودند به ترتیب اولویت شناسایی شدند که شامل تکیه، مرکز محله، ورودی محله، باغ حکیم الملک، مدارس حکیم و سرای محله هستند. کلیه نقاط شاخص ذکر شده در حوزه رفتار فردی، اجتماعی و محیطی تاثیرگذار هستند. این نوشتار در جهت شناخت و پیش بینی الگوهای رایج رفتاری با استفاده از بررسی های مردم شناسی و جامعه شناسی و تلفیق آن با نگرش های معمارانه تلاش نموده است. در نتیجه خلق قرارگاه زیستی مناسب با شناخت و پیش بینی مولفه های موثر بر شکل گیری رفتارهای فردی، اجتماعی و محیطی بهینه سبب ارتقای استطاعت در محلۀ نیاوران شده و شاهد رفتارهای متعالی ساکنین خواهیم بود که از میزان علاقه مندی آن ها به محیط و محله نشئت می‌گیرد.

explaining the components that improve the ability of behavioral pattern a case study of niavaran neighborhood, tehran city

the phrase behavioral pattern is a wide-ranging and widely used concept that has been addressed with a special look in the field of environmental psychology. environmental psychology has paid attention to the physical environment as an effective platform for the formation of individual and social behaviors. in fact, based on his personal and social characteristics and needs, human reacts to some environmental data and behaves accordingly. the main goal is to identify the components that improve the capacity of the behavioral patterns in order to implement them in the niavaran neighborhood located in the first district of tehran. the reason for choosing this site, in addition to the physical and social capabilities of niavaran neighborhood, is because the neighborhoods are considered as a connecting element between the family center and the urban. the fundamental question of this research is: what are the effective components on matching the physical environment with optimal behavioral patterns in order to respond appropriately to individual and social behaviors?