میراث معماری و باستان‌شناسی نجات بخشی(مطالعه موردی کاوش نجات بخشی محوطه گردی گوران پیرانشهر)

بخش قابل‌توجهی از یافته ها و نتایج حاصل از کاوش های باستان شناختی را آثار و شواهد معماری تشکیل می دهد. ساختارهای به‌دست آمده از کاوش های باستان‌شناسی در کنار سایر بناها، بافت های تاریخی و سنت های معماری برجا مانده از ادوار گذشته، میراث معماری یک سرزمین را شکل می دهند. توجه به میراث معماری یک ضرورت انکارناپذیر در کاوش ها و مطالعات باستان‌شناختی است؛ اما زمانی که بحث کاوش های نجات بخشی مطرح می شود؛ با توجه به سرعت عمل و محدودیت های زمانی و مالی در این نوع از کاوش ها، احتمال از بین رفتن شواهد معماری اهمیت بیشتری پیدا می کند. با توجه به اهمیت آثار و شواهد معماری در کاوش های باستان‌شناختی، در این نوشتار سعی بر آن است تا با استناد بر نتایج کاوش نجات بخشی محوطه گردی گوران پیرانشهر، چگونگی تعامل باستان شناسان با میراث معماری به‌ویژه در کاوش های نجات بخشی مورد ارزیابی قرار گرفته و در نتیجه، با در نظر گرفتن پیش‌فرض‌های تاثیرگذار، از جمله عدم اولویت مطالعات معماری، کم‌توجهی به الزامات کاوش نجات بخشی، عدم استفاده از تخصص معماران در تیم های باستان شناسی، کم‌توجهی به رویکردهای باستان‌شناسی فضایی، عدم تناسب سطح کاوش با نیازهای پژوهشی، عدم بهره وری دقیق از فناوری های نوین و سایر موارد موثر را مورد راستی آزمایی قرار داده و در پایان نیز پیشنهادهای مشخصی در جهت بهبود روش ها به‌منظور مطالعه، مستندنگاری و معرفی دقیق تر میراث معماری در کاوش های نجات بخشی ارائه گردیده است. روش تحقیق پژوهش حاضر به‌صورت تاریخی، تطبیقی-تحلیلی است و گردآوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه ای و با استفاده از گزارش‌ها و رویکردهای باستان‌شناسانه انجام گرفته است.

architectural heritage and salvage archaeology(the case study of salvage excavation in piranshahr gerd-i-gouran site)

architectural relics and evidence form a significant part of the findings and results of archaeological excavations. along with other buildings, the architectural heritage of land consists of structures obtained from archaeological excavations, historical contexts, and architectural traditions left over from past periods. an undeniable necessity in archaeological excavations and studies is to pay attention to architectural heritage. however, given the speed of action, time, and financial limitations in this type of excavation, when the discussion of salvage excavations is raised, the possibility of the loss of architectural evidence becomes more important. given the importance of architectural relics and evidence in archaeological excavations, based on the results of salvage excavations in the piranshahr gerd-i-gouran4site, the present article has tried to evaluate how archaeologists interact with architectural heritage, especially in salvage excavations. consequently, taking into account influential assumptions such as 1) lack of priority for architectural studies, 2) lack of attention to salvage excavation requirements, 3) failure to use the expertise of architects in archaeological teams, 4) lack of attention to spatial archaeology approaches and 5) inadequacy of excavation level with research needs, it has tried to verify the exact lack of efficiency of new technologies and other compelling cases. finally, suggestions have been presented to improve the study methods, documentation, and more detailed introduction of architectural heritage in salvage excavations. the current research method is historical and comparative-analytical, and the collection of information was done in a library style, using archaeological reports and approaches.