بلاغت استعاره‌های مفهومی قرآنی در حیوان ‌انگاری انسان

در قرآن کریم، استعاره های مفهومی متعددی برای تعریف ماهیت انسان صالح و انسان گنهکار در حالات و شرایط گوناگون به کار رفته است ؛ از جمله استعاره حیوان انگاری که انسان را به ویژه در شرایط کفر و گناه به تصویر کشیده است. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، تلاش شده است با استفاده از قواعد استعاره مفهومی، حیوان انگاری انسان در متن قرآن بررسی گردد تا مشخص شود که در متن قرآن چه مفاهیمی از حوزه مبدا «حیوان» بر حوزه مقصد «انسان» فرافکنی شده است. مهم ترین نگاشت های حاصل از این فرافکنی چیست؟ استفاده از استعاره مفهومی «انسان به مثابه حیوان » چه تاثیری در تبیین دیدگاه اسلامی نسبت به انسان دارد؟ نتایج تحقیق حاضر نشان دهنده تناظری قابل تامل بین رفتارهای مختلف حیوان و انسان در صفاتی چون علم بدون عمل، دنیاپرستی و حرص، کفر، شرک و تکذیب الهی و بت پرستی، لجاجت در کفر دارد و از حیواناتی چون سگ، بوزینه، الاغ، خوک، گورخر، بدترین جنبنده و عنکبوت برای عینی سازی مفاهیم فوق استفاده شده است. همچنین از حیوان انگاری در تجسم حالت انسان در محشر به ویژه در قالب استعاره تصویری (ملخ و پروانه) استفاده شده است. کاربرد استعاره های مفهومی با رویکرد حیوان انگاری باعث درک و فهم عمیق معانی انتزاعی و نهادینه شدن تاثیر آیات در وجود انسان است.