تاثیر سیاست‌های اصلاح الگوی کشت بر حفاظت منابع آب و خودکفایی گندم (مطالعه موردی: دشت کبودراهنگ)

اصلاح الگوی کشت برنامه‌ای است که دولت با هدف دستیابی به توسعه پایدار کشاورزی و حفظ امنیت غذایی دنبال می‌نماید. حفاظت منابع تولید پایه، خودکفایی در تولید محصولات اساسی و حفظ اشتغال کشاورزی از جمله اهداف این برنامه است. این پژوهش در همین راستا با تاکید برحفاظت منابع آب در دشت کبودراهنگ استان همدان اجرا گردید. با استفاده از مدلسازی به روش برنامه‌ریزی خطی برای منطقه مورد مطالعه، الگوهای بهینه تعیین شدند. سیاست‌های حفاظت منابع آب با دو سناریوی کاهش بهره‌برداری از آب‌های زیر زمینی به میزان 30 و 50 درصد و سناریوی خودکفایی تولید گندم مورد بررسی و آزمون قرار گرفتند. نتایج نشان داد سیاست حفاظت از منابع آب باعث کاهش بازده برنامه‌ای الگوی کشت از 2.44 تا 24درصد در مقایسه با الگوی فعلی می‌شود. سطح زیر کشت غلات دیم نیز افزایش و سطح زیر کشت محصولات آبی کاهش یافت. سطح زیرکشت خیار وگوجه فرنگی افزایش یافته، ولی سطح زیر کشت علوفه و غلات آبی کاهش پیدا کردند. خودکفایی گندم تحت شرایط الگوی کشت موجود و بهینه به خودی خود محقق بود، اما در سناریوهای حفاظت منابع آب بدون اعمال قید خودکفایی میسر نشد. تحت سناریو خودکفایی گندم بازده برنامه‌ای و استفاده از نیروی کار بیش از سناریوهای حفاظت منابع آب کاهش یافت. افزایش بهره‌وری آب در هرکدام از سناریوها نسبت به وضع موجود مشهود بود. با توجه به یافته‌های تحقیق و در راستای حفاظت منابع آب و بهره‌برداری پایدار از این منابع، کنترل وکاهش بهره‌برداری به میزان 30 تا 50 درصد در راستای الگوی بهینه کشت ضروری است

impact of crop pattern modification policies on water resources protection and self sufficiency of wheat (case study: kabudrahang plain)

reforming the cultivation pattern is a program that the government pursues with the aim of achieving sustainable agricultural development and maintaining food security.protection of basic production resources,self sufficiency in the production of basic products and maintaining agricultural employment are among the goals of this program.in this regard,this research was carried out with an emphasis on the protection of water resources in the kabudrahang plain of hamadan province.using linear programming modeling for the studied area, optimal patterns were determined. water resource protection policies were examined and tested with two scenarios of reducing the use of underground water by 30 and 50% and the scenario of self sufficiency in wheat production.the results showed that the water resource protection policy reduces the planned efficiency of the cultivation pattern from 2.44% to 24% compared to the current pattern.the area under cultivation of rainfed crops also increased and the area under cultivation of irrigated crops decreased.the area under cultivation of cucumbers and tomatoes increased, but the area under cultivation of fodder and water grains decreased.self sufficiency of wheat under the conditions of the existing and optimal cultivation pattern was achieved, but in the scenarios of water resources protection,self sufficiency was not possible without applying the condition.under the scenario of self sufficiency of wheat, the planned efficiency and the use of labor decreased more than the scenarios of protection of water resources.according to the research findings, in order to protect water resources and sustainable exploitation of these resources,it is necessary to control and reduce their exploitation by 30 to 50 percent.