حذف شیمیایی رسوب سولفات کلسیم از خطوط لوله انتقال آب آبیاری (مطالعه موردی: رسوب خط انتقال آب ارسالی از سد رسوبگیر مجتمع مس سرچشمه برای مصارف کشاورزی در مناطق پایین دست)

انسداد خطوط لوله انتقال آب از جمله مشکلاتی است که با ایجاد رسوبات مختلف باعث کاهش آبدهی در پایین دست می گردد. در مطالعه حاضر که با هدف شناسایی و رفع محدودیت ناشی از ایجاد رسوب در خطوط انتقال آب مجتمع سرچشمه انجام گرفت، ابتدا رسوب پدید آمده از طریق آزمایش xrf و xrd شناسایی و سپس با استفاده از غلظت های مختلف 30، 35، 40، 45 و 50 درصد قلیای مناسب هیدروکسید سدیم جهت پاکسازی رسوب اقدام به بهینه سازی گردید. نتایج بدست آمده نشان داد رسوب سخت شده داخل خطوط لوله سولفات کلسیم می‌باشد. نتایج تیتراسیون محلول باقیمانده حاصل از واکنش‌های آزمایشگاهی نیز نشان داد مقادیر 10 تا 21 درصد هیدروکسید سدیم با غلظت30 تا 50 درصد برای جداسازی بیش از 80 درصد رسوب چسبیده به خطوط لوله مصرف می‌شود که این میزان در شرایط واقعی حدود 50 درصد است. همچنین در این تحقیق مقدار بهینه هیدروکسید سدیم برای جدایش کامل رسوب از خطوط لوله حدود 35 درصد طی 72 ساعت تخمین زده شد. با توجه به اینکه در شرایط اجرایی نیاز است غلظت های 50 درصد موجود در بازار جهت رسیدن به مقدار بهینه رقیق سازی شود و از طرفی هیدروکسید سدیم با غلظت 31 درصد در بازار موجود می باشد پیشنهاد گردید جهت عملیات اجرایی حذف رسوب خطوط لوله مس سرچشمه به اراضی پایین دست به جای غلظت بهینه 35 درصد از غلظت 31 درصد موجود استفاده گردد که البته کارایی این مقدار در پاکسازی جداره لوله بیش از 87 درصد تخمین زده شد.

chemical removal of calcium sulfate deposits from irrigation water transmission pipelines (case study: sedimentation of water transmission line from sarcheshmeh copper complex tailing dam for agricultural use in downstream areas)

clogging and blockage of water transmission pipelines is one of the problems that reduce discharge downstream by creating various sediments. the aim of this study was to identify and remove the constraints caused by sediment in the water transmission lines of sarcheshmeh copper complex to agricultural lands of downstream areas. first, the formed sediment was identified through xrf and xrd experiments and then optimized by using different concentrations of 30, 35, 40, 45 and 50% sodium hydroxide to remove the sediment. the results of sediment analysis showed that the predominant hardened sediment around the inner wall of the pipelines is calcium sulfate. the results of titration of the remaining solution from laboratory reactions also showed that 10 to 21% of sodium hydroxide with a concentration of 30 to 50% is used to separate more than 80% of the sediment adhering to the pipelines, which is 50% in real conditions. also, the optimal amount of sodium hydroxide in this study was about 35% in 72 hours for complete separation of sediment from pipelines. however, due to the availability of sodium hydroxide with a concentration of 31% in the market and the no need to dilute its higher concentrations in the operating conditions, the proposed amount of sodium hydroxide for the removal of sarcheshmeh copper pipeline to downstream 31% with an efficiency of more than 87% estimated.