مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری و طرحواره درمانی بر تنظیم هیجانی و تاب آوری مادران دارای کودکان با اختلال بیش فعالی/کمبود توجه

زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری و طرحواره درمانی بر تنظیم هیجانی و تاب‌آوری مادران دارای کودکان با اختلال بیش فعالی/کمبود توجه انجام شد. روش و مواد: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری است. جامعه‌آماری پژوهش حاضر شامل کلیه مادران دارای کودکان بیش فعالی-نقص توجه 3 تا 7 ساله شهر تهران در سال 1402 تشکیل دادند، که از بین آن‌ها، 45 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (هر گروه 15 نفر) و یک گروه کنترل (15 نفر) گمارده شدند. گروه آزمایش درمان شناختی رفتاری به مدت 10 جلسه 60 دقیقه‌ای و گروه آزمایش طرحواره درمانی 12 جلسه 60 دقیقه‌ای تحت آموزش قرار گرفتند و گروه کنترل در لیست انتظار ماندند. ابزارهای مورد استفاده در پژوهش حاضر شامل پرسشنامه تنظیم هیجان (گارنفسکی و کرایج، 2006) و تاب‌آوری (کانر و دیویدسون، 2003) استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات به دست آمده از اجرای پرسشنامه در دو بخش توصیفی و استنباطی (تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر) انجام گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد تفاوت بین طرحواره درمانی و گروه درمان شناختی رفتاری در سطح 0.05 برای مولفه‌های تمرکز مجدد مثبت وارزیابی مجدد مثبت معنی‌دار می‌باشد بنابراین با توجه به میانگین‌های مرحله پس آزمون می‌توان گفت روش طرحواره درمانی تاثیر معنادار بیشتری بر تغییر مولفه‌های تمرکز مجدد مثبت و ارزیابی مجدد مثبت نسبت به گروه درمان شناختی رفتاری داشته است. همچنین نتایج نشان داد تفاوت بین طرحواره درمانی و درمان شناختی رفتاری در سطح 0.05 برای تاب آوری معنی‌دار می‌باشد بنابراین با توجه به میانگین‌های مرحله پس‌آزمون می‌توان گفت طرحواره درمانی نسبت به گروه درمان شناختی رفتاری تاثیر معنادار بیشتری بر تغییر تاب‌آوری داشته است. همچنین پژوهش حاضر نشان داد که درمان شناختی رفتاری و طرحواره درمانی در مرحله پیگیری می‌تواند باعث بهبود متغیرهای پژوهش در مادران دارای کودکان با اختلال بیش فعالی/کمبود توجه شود. نتیجه‌گیری: این مطالعه تاثیر قابل توجه طرحواره درمانی بر درمان شناختی رفتاری در بهبود تنظیم هیجانی و تاب‌آوری در مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی/کمبود توجه را نشان می‌دهد. یافته‌ها نشان می‌دهد که هر دو روش درمانی مفید هستند، اما طرحواره درمانی بهبود بیشتری در متغیرهای اندازه‌گیری شده دارد که در طول زمان نیز پایدار می‌ماند.‌

comparison of the effectiveness of cognitive behavioral therapy and schema therapy on emotional regulation and resilience of mothers with children with attention deficit/hyperactivity disorder

background and objective: the present study aimed to compare the effectiveness of cognitive behavioral therapy (cbt) and schema therapy (st) on emotional regulation and resilience of mothers with children diagnosed with attention deficit/hyperactivity disorder (adhd).methods and materials: the research method was semi-experimental with a pre-test, post-test control group design, and follow-up. the statistical population consisted of all mothers with children aged 3 to 7 years with adhd in tehran in 2023. from this population, 45 participants were selected through convenience sampling and randomly assigned to two experimental groups (each with 15 participants) and one control group (15 participants). the cbt group received 10 sessions of 60 minutes each, while the st group received 12 sessions of 60 minutes each, and the control group was placed on a waiting list. the instruments used in the present study included the emotion regulation questionnaire (erq; garnefski & kraaij, 2006) and the connor-davidson resilience scale (cd-risc; connor & davidson, 2003). data analysis was conducted in two sections: descriptive and inferential (repeated measures analysis of variance).findings: results indicated a significant difference between the st and cbt groups at the 0.05 level for the components of positive refocusing and positive reappraisal. thus, considering the post-test means, the st method had a more significant effect on changing the components of positive refocusing and positive reappraisal compared to the cbt group. additionally, results showed a significant difference between st and cbt at the 0.05 level for resilience, indicating that st had a more significant effect on changing resilience compared to the cbt group. furthermore, the present study demonstrated that cbt and st could improve the study variables in mothers with children with adhd during the follow-up stage.conclusion: this study highlights the significant impact of schema therapy over cognitive behavioral therapy in enhancing emotional regulation and resilience among mothers with children diagnosed with adhd. the findings suggest that both therapeutic approaches are beneficial, but schema therapy offers a more substantial improvement in the measured variables, which sustains over time.